Predsjednik Odbora za ljudska prava i slobode dr Halil Duković sastao se danas sa konsultantom Vestminsterske fondacije za demokratiju Žarkom Hadži-Zafirovim i njegovom asistentkinjom Goricom Nadjinskom.

Sastanak je organizovan povodom pokretanja trogodišnjeg projekta Vestminsterske fondacije za demokratiju - Regionalne kancelarije u Beogradu pod nazivom “Kreiranje parlamentarne mreže o ljudskim pravima na Zapadnom Balkanu”. Projekat je počeo 1. aprila 2019. i obuhvata saradnju sa osam parlamenata iz šest zemalja u regionu: Albanije, Bosne i Hercegovine, Sjeverne Makedonije, Kosova, Srbije i Crne Gore.

Cilj ovog programa je uspostavljanje regionalne mreže skupštinskih odbora o ljudskim pravima i rodnoj ravnopravnosti na Zapadnom Balkanu. Uz pomoć ove mreže, cilj Vestminsterske fondacije za demokratiju je da analizira rad skupštinskih odbora o ljudskim pravima i rodnoj ravnopravnosti u svim parlamentima Zapadnog Balkana i da ojača njihove kapacitete za sprovođenje skupštinskog nadzora. Osim toga, Program će ojačati kapacitete skupštinskih odbora Zapadnog Balkana u sprovođenju post-zakonodavne kontrole zakona i politika koje regulišu ljudska prava i rodnu ravnopravnost, što uključuje podršku razvoju praksi za sprovođenje kontrolnih saslušanja, istraživanja i revizija ispunjavanja ustavnih obaveza u pogledu rodne ravnopravnosti i ljudskih prava. Takođe, planirana je direktna podrška skupštinskim odborima koji se bave ljudskim pravima i rodnom ravnopravnošću, kao i saradnja sa članovima i službenicima odbora.

Na sastanku je bilo riječi o dosadašnjem radu Odbora za ljudska prava i slobode, a prikupljene informacije konsultant Hadži-Zafirov će koristiti za izradu početne analize o radu parlamentarnih radnih tijela zaduženih za ljudska prava i rodnu ravnopravnost koja će biti pripremljena do kraja ljeta ove godine.

Konsultant Hadži-Zafirov, advokat po profesiji koji zastupa predmete pred Evropskim sudom za ljudska prava je informisao Predsjednika Odbora za ljudska prava i slobode da je Crna Gora šesta država Zapadnog Balkana za koju priprema navedenu analizu. Predstavio je metodologiju njene izrade navodeći da je do sada u Crnoj Gori održao sastanke sa predstavnicima Odbora za rodnu ravnopravnost, Kancelarije Savjeta Evrope, Misije OEBS-a u Crnoj Gori, Delegacije Evropske unije u CG i i Zaštitnika ljudskih prava i sloboda CG, dok će Parlamentarnom institutu Skupštine Crne Gore uputiti set pitanja koja se tiču saradnje i podrške koju pružaju radnim tijelima Skupštine. Ocijenio je da se nadležna parlamentarna radna tijela u regionu suočavaju sa sličnim problemima i izazovima i istakao da će se analiza koristiti za ujednačavanje standarda i razmjenu uporednih praksi i iskustava.

Pitanja konsultanta Hadži-Zafirova odnosila su se na:

- Koje su karakteristike Odbora za ljudska prava i slobode i kako funkcioniše ovo radno tijelo Skupštine?
- Koja je procedura za razmatranje predloga zakona u Skupštini Crne Gore?
- Da li Odbor za ljudska prava i slobode u svom radu koristi ekspertizu nevladinih organizacija?
- Kakva je saradnja Odbora za ljudska prava i slobode sa drugim odborima i državnim organima koji se bave zaštitom ljudskih prava i sloboda, prvenstveno Ministarstvom za ljudska i manjinska prava?
- Da li članovi Odbora, bez najave, mogu da posjete zatvore i pritvorske jedinice?
- Da li mediji iskazuju interesovanje za sjednice i druge aktivnosti Odbora?
- Da li Odbor za ljudska prava i slobode ima sopstvena budžetska sredstva za realizaciju aktivnosti, ko finansira održavanje javnih tribina Odbora u gradovima širom Crne Gore i da li međunarodne organizacije pružaju finansijsku pomoć?
- Da li se uz predloge zakona koji se tiču ljudskih prava i sloboda dostavlja procjena njihovog finansijskog uticaja?
- Da li Vlada konsultuje Odbor za ljudska prava i slobode prije potpisivanja određenih međunarodnih sporazuma koji se tiču ljudskih prava?
- Da li Odbor prati proces izvršenja presuda Evropskog suda za ljudska prava?
- Koje kontrolne i nadzorne mehanizme Odbor za ljudska prava i slobode koristi u svom radu?
- Da li Odbor postupa po pojedinačnim predstavkama građana?
- Kakva je kadrovska struktura Sekretarijata Odbora za ljudska prava i slobode i koliko je službenika u Sekretarijatu Odbora?

Predsjednik Odbora dr Halil Duković je dao sveobuhvatne, iscrpne i detaljne informacije o nadležnosti Odbora za ljudska prava i slobode, utvrđenoj Poslovnikom Skupštine Crne Gore i ključnim aktivnostima realizovanim u proteklom periodu u okviru zakonodavne, kontrolne i nadzorne uloge Skupštine. Takođe, informisao je da je Etičkim kodeksom poslanika utvrđeno da nadzor nad njegovom primjenom vrši Odbor za ljudska prava i slobode, a sazivanje na sjednicu zamjenik predsjednika Odbora. Ukazao je na probleme u sazivanju sjednice Odbora povodom prijava za kršenje Etičkog kodeksa poslanika i nemogućnost njegove primjene.

Istakao je da Odbor kroz multisektorski pristup i izuzetnu saradnju sa Vladom Crne Gore, nadležnim ministarstvima, Zaštitnikom ljudskih prava i sloboda Crne Gore, međunarodnim organizacijama sa sjedištem u Crnoj Gori, kao i sa nevladinim organizacijama, doprinosi napretku u oblasti ljudskih prava i sloboda koji je posebno vidljiv u zakonodavnoj oblasti, ali i u praćenju primjene u praksi donešenih zakona.

U skladu sa praksom usvajanja planskih dokumenata Odbor već devetu godinu, na osnovu aktivnosti Skupštine Crne Gore, Programa rada Vlade i Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori sačinjava Plan aktivnosti. Prilikom izrade Plana, Odbor se rukovodi ocjenama stanja iznešenim u Izvještaju EK o Crnoj Gori, a pogotovo iznijetim kritikama, pa u cilju njihovog rješavanja utvrđuje konkretne aktivnosti koje realizuje u saradnji sa svim relevantnim subjektima. Na navedeni način usvojen je i Plan aktivnosti za 2019. godinu kojim je utvrđeno 30 aktivnosti u oblasti zaštite od diskriminacije; prevencije torture i drugih oblika nečovječnog, surovog ili ponižavajućeg postupanja, u skladu sa preporukama CPT-a; zaštite prava lica lišenih slobode; zaštite ličnih podataka; zaštite prava lica sa invaliditetom, sa posebnim akcentom na djecu sa teškoćama u razvoju; zaštite prava djeteta, kao i na intenziviranje međunarodne saradnje sa subjektima koji se bave pitanjima zaštite ljudskih prava i sloboda.  S obzirom da se ove godine obilježava 30 godina od usvajanja Konvencije UN o pravima djeteta Planom aktivnosti Odbora utvrđeno je 11 aktivnosti u ovoj oblasti.

Predsjednik Odbora je predstavio zakonodavni postupak u Skupštini Crne Gore koji podrazumijeva razmatranje predloga zakona u radnim tijelima i na plenumu. Uz sve predloge zakona dostavlja se Analiza procjene uticaja propisa i Izjava o usklađenosti sa pravnom tekovinom Evropske unije. Prethodno, u pripremi predloga zakona, Odbor za ljudska prava i slobode na zahtjev resornog Ministarstva za ljudska i manjinska prava koristi mogućnost da delegira svog predstavnika za učešće u radu Radne grupe za pripremu nacrta zakona iz oblasti ljudskih prava i sloboda. Konsultant Hadži-Zafirov je pohvalio ovu praksu navodeći da se ista ne primjenjuje u drugim državama okruženja i da bi mogla poslužiti kao pozitivan primjer.

Predsjednik Duković je naglasio da Odbor, u sklopu kontrolne i nadzorne uloge, razmatranjem godišnjih izvještaja koje nadležne institucije u skladu sa zakonom dostavljaju Skupštini Crne Gore, održavanjem kontrolnih i konsultativnih saslušanja na kojima se prati stepen realizacije preporuka Odbora i Zaključaka Skupštine prati aktivnosti nadležnih organa na unapređenju ljudskih prava i sloboda. Takođe, ovaj Odbor je prepoznat po posjetama koje realizuje kako bi se poslanici uvjerili na koji način se sprovode zakoni i poštuju ljudska prava. Na taj način Odbor je posjetio brojne institucije koje se bave zaštitom djece, lica sa invaliditetom, lica lišenih slobode, među kojima su: dnevni centri za djecu sa smetnjama u razvoju, Centar „1. jun“,  Mala grupna kuća u Bijelom Polju, Dječji dom „Mladost“, Uprava za izvršenje krivičnih sankcija u Spužu i Bijelom Polju i pritvorske jedinice. Ovim aktivnostima, po pozivu Odbora, prisustvuju i predstavnici institucije Zaštitnika, međunarodnih organizacija sa sjedištem u Crnoj Gori, nevladinih organizacija sa kojima Odbor ima dobru saradnju, kao i predstavnici medija. Prilikom obilazaka ustanova identifikovani su određeni problemi koji su riješeni zajedničkom aktivnošću nadležnih organa, na koje je ovaj Odbor ukazivao preporukama.  Odbor se, takođe, izdvaja od drugih radnih tijela Skupštine organizovanjem javnih tribina širom Crne Gore o različitim temama koje se tiču ljudskih prava, a sve u cilju detaljnog informisanja građana sa njihovim pravima i obavezama. Posebna pažnja bila je posvećena upoznavanju građana sa Zakonom o zabrani diskriminacije i Zakonom o Zaštitniku/ci ljudskih prava i sloboda Crne Gore.

Djelotvornost kontinuirane nadzorne uloge Odbora prikazao je na primjeru pritvorskih jedinica u kojima je stanje značajno poboljšano i usklađeno sa međunarodnim standardima. Dr Halil Duković je informisao konsultanta da Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore ima pravo da bez najave, u svako doba dana i noći posjeti ustanove u kojima su smještena lica lišena slobode, dok Odbor nema tu mogućnost. Takođe, predsjednik Odbora je predstavio uspjehe u rješavanju statusa raseljenih i interno raseljenih lica naglašavajući da su 1999. gotovo 20% ukupnog stanovništva Crne Gore činile izbjeglice i raseljena lica sa prostora bivše Jugoslavije. Najvažnije je da je Crna Gora svim ovim licima pružila sigurnost, zatvoreni su Kamp Konik I i II, a 98% njih ima riješen pravni status.

Kada je riječ o saradnji sa nevladinim organizacijama, predsjednik Duković je saopštio da monitoring nad radom Odbora vrši NVO „Građanska alijansa“ čiji predstavnik prisustvuje svim sjednicama Odbora. Istakao je da se predlozi i sugestije nevladinih organizacija pažljivo razmatraju i u značajnoj mjeri uvažavaju. O uvažavanju sugestija nevladinog sektora svjedoči i podatak da je zbog primjedbi predstavnika nevladinih organizacija koje se bave zaštitom prava osoba sa invaliditetom prilikom razmatranja Predloga zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom Odbor donio Zaključak kojim je obavezao nadležno Ministarstvo za ljudska i manjinska prava da, u saradnji sa predstavnicima organizacija koje se bave zaštitom prava lica sa invaliditetom, poboljša tekst Predloga zakona, što je u definisanom roku i učinjeno. Informisao je da je po Zaključku Skupštine Crne Gore Vlada Crne Gore usvojila Analizu usklađenosti zakonodavstva u Crnoj Gori sa Zakonom o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom i Konvencijom UN o pravima lica sa invaliditetom kojom je obuhvaćeno 59 zakona od kojih je 34 dobilo preporuku za dalje usklađivanje, od čega je osam već usklađeno. U okviru kontrolne uloge, Odbor je Planom aktivnosti za 2019. utvrdio održavanje Kontrolnog saslušanja  predstavnika nadležnih institucija o pravima lica sa invaliditetom, u čijoj pripremi će koristiti i Istraživački rad pripremljen od strane Parlamentarnog instituta Skupštine Crne Gore.

Dr Halil Duković je saopštio da Odbor nema sopstvena budžetska sredstva, već se njegove aktivnosti finansiraju iz Budžeta Skupštine Crne Gore, a od međunarodnih organizacija Odbor povremeno dobija logističku podršku za realizaciju pojedinih aktivnosti.

Predsjednik Odbora je informisao konsultanta da ne postoji obaveza, niti praksa da Vlada konsultuje Odbor prije potpisivanja određenih međunarodnih sporazuma. Takođe, saopštio je da Vlada usvaja Izvještaje o radu Zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava, a iste razmatra i Odbor koji tim povodom donosi Zaključke koje upućuje nadležnim institucijama na realizaciju.  U saradnji Vlade, Skupštine i pravosudnih organa pripremaju se neophodne izmjene zakona u cilju postupanja po presudama Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu.

U vezi sa postupanjem po predstavkama, predsjednik Duković je informisao o Zaključku Odbora kojim je utvrđeno da Odbor razmatra predstavke tek nakon što ih razmotri Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, a građani budu nezadovoljni postupanjem Zaštitnika po određenoj predstavci, jer se Odbor ne miješa u nadležnost Zaštitnika i ne narušava nezavisnost ove institucije, utvrđenu Zakonom.

Kada ja riječ o Sekretarijatu Odboru, predsjednik Duković je informisao da kvalitetnu, temeljnu i stručnu podršku predsjedniku i članovima Odbora pružaju sekretar Odbora i saradnik u Sekretarijatu, a odnedavno je Sekretarijat kadrovski ojačan sa dva saradnika po ugovoru o djelu.