Generalni direktor Direktorata za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica Leon Gjokaj je informisao da se donošenjem Strategije manjinske politike nastavlja unapređenje postojećeg stanja u zaštiti prava manjinskih naroda u Crnoj Gori. Važnim smatra što su sredstva za realizaciju aktivnosti obezbijeđena iz budžeta svih partnera zaduženih za realizaciju aktivnosti. Strategija i Akcioni plan su postavljeni na realnim osnovama i očekuje da će se planirane mjere i aktivnosti realizovati. Bitno je da su sve aktivnosti adresirane nadležnim subjektima, oročene i budžetirane. Strategijom su obuhvaćene oblasti obrazovanja, zapošljavanja, kultura i identitet manjina, politička participacija manjina, a utvrđen je i set specifičnih mjera usmjerenih na podizanje nivoa svijesti manjina i opšte javnosti o statusu, pravima i obavezama pripadnika manjinskih naroda. Prema rezultatima CEDEM-ovih istraživanja iz 2017. i 2019. godine građani Crne Gore nezavisno od njihove etničke ili druge pripadnosti podržavaju sve mjere i aktivnosti koje imaju za cilj integraciju manjina u crnogorsko društvo.

Zahvalio je Odboru za ljudska prava i slobode, kao iskrenom partneru što razmatra Strategiju i očekuje da će Odbor dati doprinos u praćenju njene realizacije. Takođe, zahvalio je Odboru i civilnom sektoru na aktivnostima posvećenim praćenju realizacije Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana. Zaključio je da integracija manjina nije samo pitanje za manjine, već za cijelo društvo.

Učesnici sjednice su saglasni da Crna Gora ima dobar zakonodavni okvir i institucionalni sistem za zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Većina članova Odbora je saopštila pozitivne ocjene o Strategiji i Akcionom planu, navodeći da:

- Strategija koja je komplementarna sa važećom zakonskom regulativom predstavlja unapređenje u odnosu na pojedina zakonska rješenja i može poslužiti za unapređenje stanja u oblasti ljudskih prava, sa akcentom na prava manjina,

- Strategijom će se doprinijeti daljem očuvanju multietničkog, multivjerskog i multinacionalnog sklada, jer su planirane brojne aktivnosti u ovoj oblasti,

- Strategijom je školama data obaveza da u okviru otvorenog kurikuluma uključe 20 % nastavnih sadržaja koji će kreirati nastavnici, roditelji i škole u saradnji sa lokalnom zajednicom, što značajno doprinosi ostvarivanju prava na izučavanje specifičnosti jezika, kulture, istorije i drugih posebnosti manjina, odnosno sredine u kojoj škola radi i

- Akcioni plan uključuje sve relevantne institucije koje će multisektorskim pristupom raditi na sprovođenju planskih aktivnosti.

Većina članova Odbora je saglasna da je u poslednjih deset godina ostvaren značajan napredak u ovoj oblasti:

- osnivanjem manjinskih savjeta čiji rad u narednom periodu treba unapređivati kako bi na pravi način obavljali značajne nadležnosti koje su ima date Zakonom o manjinskim pravima i slobodama,

- osnivanjem Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava koji izdvaja značajna sredstva za projekte usmjerene na očuvanje kulturnog, vjerskog, etničkog i nacionalnog identiteta manjinskih naroda,

- izmjenom izbornog zakonodavstva i afirmativnom akcijom kojom je predstavnicima manjina obezbijeđeno učešće u političkom životu i

- usvajanjem Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama u aprilu 2017. kojim je reformisan rad Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, sprječavanjem objektivno mogućeg sukoba interesa, uvođenjem dvostepenosti u odlučivanje o projektima i omogućen kvalitetniji monitoring i evaluacija projekata.

Programski direktor NVO “Građanska alijansa” Milan Radović je naglasio da nevladine organizacije nijesu zadovoljne kvalitetom Strategije za manjinske politike 2019- 2023. godine i nada se njenoj izmjeni u narednom periodu. Istakao je da državne institucije koje su sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava uključene u realizaciju mjera i aktivnosti utvrđenih Akcionim planom nijesu kvalitetno radile na njenoj izradi, jer su dostavljale zastarjele podatke. Poređenja radi, Strategija za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana je mnogo kvalitetnija. Smatra da bi manjinski savjeti u Crnoj Gori trebalo da budu aktivniji, kao i Centar za očuvanje i razvoj  kultura manjina. Pozitivno je što je za realizaciju mjera i aktivnosti utvrđenih Strategijom i Akcionim planom planirano izdvajanje budžetskih sredstva koja treba rasporediti na pravilan način.

Član Odbora dr Budimir Aleksić je saopštio da se Sprskom nacionalnom savjetu godinama ne uplaćuju sredstva za projekte, a takođe ne dobijaju sredstva iz Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava.

Predstavnik Ministarstva za ljudska i manjinska prava Leon Gjokaj je naglasio da se predstavnici nevladinog sektora i pored dva javna poziva nijesu uključili u izradu Nacrta strategije. Proces njene pripreme je bio transparentan i uključeni su svi nadležni subjekti. Strategija je bazirana na preporukama Savjeta Evrope, UN tijela i Evropske komisije.

Izmjenama Zakona o manjinskim pravima i slobodama reformisan je Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava i stvoren normativni osnov za unapređenje njegovog rada. Potrebno je kvalitetno vršiti monitoring i evaluaciju projekata. Za funkcionisanje savjeta manjinskih naroda iz budžeta Crne Gore godišnje se opredjeljuje najmanje 0,05% tekućeg budžeta. Manjinski savjeti po Zakonu nemaju pravo da apliciraju za sredstva Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava. Naglasio je da Srpski nacionalni savjet ima isti tretman od strane Ministarstva za ljudska i manjinska prava kao i drugi savjeti. Iz godine u godinu povećava se iznos finansijskih sredstava za institucije koje se bave zaštitom prava manjinskih naroda- 600.000 eura za šest manjinskih savjeta, oko 1.400.000 eura za Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, 300.000 do 400.000 eura za Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina, a sredstva Ministarstva za ljudska i manjinska prava takođe se uvećavaju. Nevladine organizacije za dvije sektorske raspodjele za oblast manjinskih prava i unapređenje položaja Roma u ovoj godini dobiće od Ministarstva za ljudska i manjinska prava oko 500.000 eura. Zabilježeni su podaci o padu diskriminacije po etničkoj osnovi. Naglasio je da Crna Gora jedina u regionu radi istraživanja o zastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u javnim službama, državnim organima i organima lokalne uprave. Zaključio je da je stanje u oblasti manjinskih prava u Crnoj Gori u proteklih deset godina značajno poboljšano.

Nakon rasprave, odlučeno je da Odbor sačini Izvještaj sa zaključkom koji će dostaviti Kolegijumu Predsjednika Skupštine, na upoznavanje i nadležnim institucijama, na realizaciju.

Zamjenica Zaštitnika/ce koja obavlja funkciju Zaštitnika/ce ljudskih prava i sloboda Crne Gore Zdenka Perović je saopštila da je budžet institucije Zaštitnika u tekućoj godini 695.322,43 eura, a Predlogom zahtjeva za 2020. godinu zahtijevaju sredstva u iznosu od 810.778,72 eura, što je uvećanje za 115.456,29 eura. Sredstva u narednoj godini su planirana u pet programa: Administracija, Opšta zaštita – javna uprava, Zaštita od diskriminacije, manjinska prava i rodna ravnopravnost, Zaštita prava djeteta i Prevencija torture – NPM. Naglasila je da su u tekućoj godini imali oko 130.000 eura za sve aktivnosti i tim dijelom budžeta stvarno raspolažu.

Generalni direktor Direktorata za budžet u Ministarstvu finansija Bojan Paunović je ocijenio da je Predlog zahtjeva Zaštitnika korektan, jer su izdvajanja koja se odnose na izdatke mimo zarada u približno istom iznosu kao ove godine. O zahtjevu koji se odnosi na zarade zaposlenih razgovaraće na bilateralnom sastanku.

Uzimajući u obzir preporuke iz Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori u kojem se navodi da treba jačati institucije zadužene za ljudska prava i da finansijska sredstva koja se obezbjeđuju za Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i Zaštitnika nijesu dovoljna za efikasno obavljanje poslova, kao i važnost daljeg snaženja Institucije za kvalitetno obavljanje svih nadležnosti, Odbor je jednoglasno podržao Predlog Zaštitnika i utvrdio Zahtjev za dodjelu budžetskih sredstva Zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore za 2020. godinu koji će dostaviti Ministarstvu finansija.

U skladu sa nadležnostima Odbora za ljudska prava i slobode utvrđenim Etičkim kodeksom poslanika, utvrđen je obrazac Svečane izjave koji će biti dostavljen šefovima svih poslaničkih klubova u Skupštini Crne Gore radi potpisivanja od strane poslanika.

Odbor je usvojio četiri Informacije o aktivnostima predsjednika i članova Odbora za ljudska prava i slobode, realizovanim u periodu od 1. do 25. oktobra 2019. godine i to:

- Informaciju sa Regionalne parlamentarne konferencije „Jačanje regionalne saradnje i nadzora nad zakonodavstvom u oblasti ljudskih prava i rodne ravnopravnosti”, održane na Cetinju, 8. oktobra 2019. godine;

- Informaciju o posjeti Odbora za ljudska prava i slobode Javnoj ustanovi Dnevni centar za djecu i omladinu sa smetnjama i teškoćama u razvoju u Opštini Rožaje, održanoj 17. oktobra 2019. godine;

- Informaciju o učešću predsjednika Odbora za ljudska prava i slobode dr Halila Dukovića na  Konferenciji „Ulaganje u rane godine - Konferencija o fiskalnim i administrativnim imperativima za rani razvoj djece“, održanoj u Podgorici 22. i 23. oktobra 2019. godine i

- Informaciju sa Sastanka predsjednika Odbora za ljudska prava i slobode dr Halila  Dukovića sa savjetnicom UN za ljudska prava Anjet Lanting, održanog u Podgorici 23. oktobra 2019. godine.

 U okviru Tekućih pitanja, predsjednik Odbora je upoznao članove Odbora sa Dopisom šefa Predstavništva UNICEF-a u Crnoj Gori kojim zahtijeva da Odbor za ljudska prava i slobode delegira predstavnika u Referentnoj radnoj grupi koja će nadgledati proces evaluacije Programa saradnje između UNICEF-a i Vlade Crne Gore za period 2017-2021. godina. Odlučeno je da predstavnik Odbora u Referentnoj radnoj grupi bude članica Odbora mr Branka Tanasijević.