Na Prvoj zajedničkoj sjednici Odbora za ljudska prava i slobode i Odbora za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje održano je konsultativno saslušanje na temu “Aktivnosti u oblasti obezbjeđivanja pristupačnosti za lica sa invaliditetom u Crnoj Gori”.
Povod za sjednicu bila je Predstavka NVO “Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore” od 21. decembra 2017. godine koju su razmotrila oba Odbora i donijeli Zaključak o održavanju zajedničke sjednice nakon dobijanja informacija od strane nadležnih ministarstava o realizovanim aktivnostima u ovoj oblasti.
Na sjednici su učestvovali predstavnici Ministarstva rada i socijalnog staranja, Ministarstva održivog razvoja i turizma, Ministarstva za ljudska i manjinska prava, institucije Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Uprave za inspekcijske poslove, Zajednice opština Crne Gore, međunarodnih organizacija sa sjedištem u Crnoj Gori- Delegacije Evropske unije i UNICEF-a i nevladinih organizacija: “Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore”, “Građanska alijansa” i “Savez udruženja paraplegičara Crne Gore”.
U trosatnoj, veoma sadržajnoj i konstruktivnoj raspravi učesnici sjednice su sagledali stanje u oblasti pristupačnosti za lica sa invaliditetom, razmijenili informacije o postojećim problemima i ukazali na potrebu preduzimanja daljih aktivnosti u ovoj oblasti.
Ministar rada i socijalnog staranja Kemal Purišić je ocijenio da je u prethodnom desetogodišnjem periodu, od usvajanja prve Strategije za zaštitu lica sa invaliditetom ova oblast dosta unaprijeđena, kako definisanjem novih prava koja se odnose na materijalna davanja i usluge, tako i povećanjem iznosa materijalnih davanja. Donošenje Strategije za integraciju lica sa invaliditetom za period 2016-2020. godina predstavlja nastavak rada na unapređenju položaja lica sa invaliditetom sa jasno definisanom potrebom njihovog uključivanja u društvo, na ravnopravnoj osnovi.
U cilju unapređenja socijalne i dječje zaštite, u drugom kvartalu 2017. donesen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti koji je usmjeren ka pluralizmu usluga u sistemu socijalne i dječje zaštite. Njime je utvrđena lična invalidnina u iznosu od 178,19 eura mjesečno, uvećan dodatak za djecu korisnike njege i pomoći za 20% i isti iznosi 31,87 eura mjesečno, a za dijete korisnika lična invalidnina iznosi 39,57 eura. Značajna pažnja se posvećuje edukaciji i stručnom osposobljavanju zaposlenih koji se bave djecom sa smetnjama u razvoju i odraslim licima sa invaliditetom. Pet predstavnika civilnog sektora koji su članovi Savjeta za brigu o licima sa invaliditetom u 2017. godini su aktivno učestvovali u radu Savjeta.
U cilju povećanja pristupačnosti ustanova socijalne i dječje zaštite Ministarstvo rada i socijalnog staranja angažovalo je eksperta inženjerske struke sa zadatkom da izradi Analizu pristupačnosti svih objekata u upotrebi sistema socijalne i dječje zaštite, na osnovu čega će u narednom periodu vršiti njihovo prilagođavanje. Ministarstvo rada i socijalnog staranje je, u saradnji sa Savezom slijepih Crne Gore, uradilo natpise na Brajevom pismu u svojim prostorijama, a u toku su prilagođavanja i na ustanovama koje do sada to nijesu uradile. Takođe, na Brajevom pismu su urađeni Zakon o socijalnoj i dječjoj zaštiti, Zakon o povlastici na putovanje lica sa invaliditetom i Zaključna zapažanja Komiteta UN o pravima osoba sa invaliditetom na Inicijalni izvještaj Crne Gore o primjeni Konvencije UN o pravima lica sa invaliditetom. Zaključna zapažanja i preporuke su prilagođene osobama oštećenog vida i sluha i objavljeni su na web sajtu Ministarstva.
U narednom periodu planirane su obuke stručnih radnika centara za socijalni rad za upotrebu znakovnog jezika, kako bi proces ostvarivanja prava iz socijalne i dječje zaštite osobama oštećenog sluha bio olakšan. Ministar je zaključio da im je cilj uključivanje lica sa invaliditetom u sve tokove društva, kao i obezbjeđivanje savremenog, održivog sistema socijalne zaštite uz unapređenje životnog standarda svim licima sa invaliditetom.
Ministar održivog razvoja i turizma Pavle Radulović je podsjetio da je pojam pristupačnost mnogo širi od uklanjanja arhitektonskih barijera, jer podrazumijeva pristup izgrađenom okruženju, prevozu, informacijama i komunikacijama, uključujući informacione i komunikacione tehnologije i sisteme, kao i drugim uslugama i objektima namijenjenim javnosti, kako u urbanim tako i u ruralnim sredinama. Ministarstvo održivog razvoja i turizma je uspostavilo jasan pravni okvir u oblasti pristupačnosti, jer je Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata koji je donesen 2008, a mijenjan 2011, 2013. i 2014. godine stvoren osnov, a novim Zakonom o planiranju prostora i izgradnji objekata iz 2017. godine, u saradnji sa civilnim sektorom, unaprijeđen je normativni okvir. Podsjetio je da je 2014. godine identifikovano 13 prioritetnih objekata koje je trebalo prilagoditi licima sa invaliditetom, koji su skoro svi završeni, a utrošeno je oko 2,5 miliona eura. Takođe, urađena je Analiza objekata državne uprave, sa aspekta pristupačnosti licima smanjene pokretljivosti i licima sa invaliditetom. Sredinom oktobra 2017. upućen je javni poziv nevladinim organizacijama za predlaganje kandidata u Radnoj grupi za izradu Akcionog plana za uklanjanje arhitektonskih barijera na objektima u javnoj upotrebi u vlasništvu organa državne uprave za pristup, kretanje i upotrebu licima sa invaliditetom, ali nevladine organizacije nijesu izrazile zainteresovanost za učešće. Međutim, predstavnici Ministarstva su u neposrednoj komunikaciji sa nevladinim organizacijama sa kojima imaju saradnju dogovorili učešće predstavnika nevladinog sektora, tako da je u toku donošenje rješenje o formiranju ove Radne grupe.
Generalna direktorica Direktorata za unapređenje i zaštitu ljudskih prava, Blanka Radošević Marović je istakla da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava ovoj problematici pristupa sa stanovišta poštovanja ljudskih prava i sloboda i zaštite od diskriminacije, ukoliko ta zaštita nije u nadležnosti drugih resora. Informisala je da zakonodavni okvir za zaštitu od diskriminacije lica sa invaliditetom čine Zakon o zabrani diskriminacije, Zakon o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom i Zakon o Zaštitniku/ci ljudskih prava i sloboda Crne Gore. Zakonom o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom je ostvaren visok nivo usklađenosti sa Konvencijom UN o pravima lica sa invaliditetom. Njime je definisana diskriminacija u pristupu objektima i površinama u javnoj upotrebi, u pristupu informacijama i komunikacijama, u pristupu javnom prevozu i u pružanju javnih i privatnih dobara i usluga. Posebno je propisana obaveza organa da za lica sa invaliditetom obezbijede natpis na Brajevom pismu i u lako razumljivim formatima u objektima u javnoj upotrebi i prostorima i površinama javne namjene. Saopštila je da je 11 institucija ispoštovalo ovu odredbu, dok su neke u procesu postavljanja natpisa na Brajevom pismu. Postupajući po Zaključku Skupštine Crne Gore, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je u saradnji sa organima državne uprave i predstavnicima NVO sektora, a uz podršku eksperta EU pripremilo Analizu usklađenosti crnogorskog zakonodavstva sa Zakonom o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom i Konvencijom UN koju je Vlada usvojila u septembru 2016. Predmet Analize bilo je 59 zakona od kojih je 34 dobilo preporuku za dalje usklađivanje. Analiza je pokazala da je zakonodavstvo u oblasti pristupačnosti fizičke sredine za lica sa invaliditetom usklađeno sa standardima Zakona i Konvencije, da je djelimično usklađeno u oblasti pristupa informacijama i komunikacijama i u oblasti saobraćaja, dok u oblasti pristupačnosti roba i usluga crnogorsko zakonodavstvo nije usklađeno sa Zakonom i Konvencijom.
Podsjetila je da Vlada 2016. godine donijela Strategiju za zaštitu lica sa invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakosti za period 2017-2021. godine, sa Akcionim planom 2017/2018. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je formiralo Komisiju za praćenje implementacije mjera iz ove Strategije, sastavljenu od predstavnika nadležnih ministarstava, Uprave za inspekcijske poslove, institucije Zaštitnika, predstavnika NVO i Odbora za ljudska prava i slobode. Istakla je da je Ministarstvo u saradnji sa Zajednicom opština Crne Gore, predstavnicima nadležnih institucija, NVO sektorom i predstavnicima lokalne samouprave uradilo Model lokalnog akcionog plana za implementaciju ove Strategije, koji će biti dobar osnov za izradu akcionih planova na nivou lokalnih samouprava.
Generalni sekretar Zajednice opština Crne Gore Refik Bojadžić je naglasio da je Zajednica opština djelovala proaktivno i opštinama pružala pomoć u oblasti obezbjeđivanja pristupačnosti za lica sa invaliditetom. U saradnji sa Ministarstvom održivog razvoja i turizma i Misijom OEBS-a u Crnoj Gori organizovali su šest dvodnevnih radionica na temu „Primjena Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata u lokalnoj samoupravi“ za sve jedinice lokalne samouprave. Cilj ovih radionica realizovanih u periodu oktobar-decembar 2014. godine bio je da se jedinice lokalne samouprave upoznaju sa važećom zakonskom regulativom, sa posebnim osvrtom na pristupačnost objekata na lokalnom nivou za lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom. Zajednica opština je, u saradnji sa Ministarstvom održivog razvoja i turizma, a uz podršku Misije OEBS-a, pripremila Model odluke o postavljanju, odnosno građenju i uklanjanju pristupnih rampi, liftova i sličnih objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom. Modelom odluke je utvrđena jednostavna procedura za postavljanje ovih objekata, kako bi se na što lakši i brži način došlo do njihove materijalizacije. Jedinice lokalne samouprave i Zajednica opština su prepoznati kao nosioci obaveza za realizaciju određenih mjera i aktivnosti definisanih Strategijom za zaštitu lica sa invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakosti. U cilju pružanja pomoći opštinama da pripreme i donesu lokalne akcione planove, Zajednica opština je formirala Međuresorsku radnu grupu, sastavljenu od predstavnika opština, ministarstava zaduženih za pitanja lica sa invaliditetom, NVO-a i Sekretarijata Zajednice opština, koja je pripremila Model Lokalnog akcionog plana. Bojadžić važnim smatra uspostavljanje partnerske saradnje sa nevladinim organizacijama koje se bave zaštitom prava lica sa invaliditetom i prepoznaje potrebu za zajedničkim djelovanjem kako bi se iskoristili pristupni fondovi Evropske unije.
Direktor Uprave za inspekcijske poslove Alija Košuta je informisao da Uprava za inspekcijske poslove, odnosno Inspekcija rada kontinuirano vrši nadzor u oblasti zaštite lica sa invaliditetom shodno preporukama Državne revizorske institucije iz novembra 2015. godine. Inspekcija redovno vrši nadzor nad poštovanjem Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom, Zakona o radu i Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom u oblasti zapošljavanja i rada ove grupe lica. Ukazuju poslodavcima na njihovu zakonsku obavezu da zaposle određeni broj lica sa invaliditetom ili da uplate poseban doprinos u Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom. Istakao je da poslodavci uglavnom uplaćuju posebne doprinose i znatno manje zapošljavaju lica sa invaliditetom. Kontrolu obračuna uplaćenog doprinosa vrši nadležni poreski organ, dok Zavod za zapošljavanje nadležnom ministarstvu podnosi godišnji izvještaj o realizaciji mjera i aktivnosti profesionalne rehabilitacije i zapošljavanja lica sa invaliditetom i korišćenju sredstava Fonda.
Od 1451 inicijative upućene Inspekciji rada u 2017. godini, na prijavu diskriminacije odnosilo se samo 17, od čega 11 po svojoj sadržini nije suštinski ukazivalo na diskriminaciju u oblasti povrede prava iz radnog odnosa u odnosu na druge zaposlene i Inspekcija rada nije imala povod za postupanje. Povodom šest inicijativa pokrenut je postupak inspekcijskog nadzora i nakon provjere navoda, u jednom slučaju su utvrđene nepravilnosti po pitanju rasporeda rada po smjenama i noćnog rada, a iste su uklonjene po nalogu Inspekcije rada. Inspekcija rada evidentira svaku inicijativu u kojoj se pominje diskriminacija, ali je vrlo mali broj iz nadležnosti ove Inspekcije, pa se u tom slučaju podnosioci prijava upućuju na zaštitu pred drugim institucijama, kao što su Zaštitnik ljudskih prava i sloboda i nadležni sudovi. Direktor Uprave za inspekcijske poslove je podsjetio da je članom 22 Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom definisano šta se smatra diskriminacijom u oblasti profesionalne rehabilitacije, rada i zapošljavanja, naglašavajući da Inspekcija rada nije utvrdila nijedan slučaj koji bi mogla sankcionisati u skladu sa kaznenim odredbama ovog Zakona, te nije bilo slučajeva primjene ovlašćenja iz člana 28 Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom.
Predstavnici nevladinog sektora su ukazali na probleme sa kojima se svakodnevno suočavaju i postavili niz pitanja resornim ministrima. Saopštili su da nemaju dovoljno osnaženih kapaciteta za podnošenje tužbi protiv države radi sudske zaštite njihovih prava. Njihov život je mnogo skuplji od ostalih građana ovog društva zbog barijera sa kojima se suočavaju. Naglasili su da bi deinstitucionalizacija osoba sa invaliditetom mnogo manje koštala državu, nego njihovo zbrinjavanje u institucijama.
Predsjednik Skupštine Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore, Milenko Vojičić je podsjetio da je prije usvajanja važećeg Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom postojalo zakonsko rješenje koje nije bilo funkcionalno i nije na adekvatan način doprinijelo poboljšanju položaja lica sa invaliditetom. Istakao je da se često pominje da je Zakon o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom u potpunosti usklađen sa Konvencijom UN o pravima lica sa invaliditetom, pa ga je interesovalo kada je Evropska komisija dostavila inovirano mišljenje o usklađenosti Zakona sa pravnom tekovinom Evropske unije, imajući u vidu da je Evropska komisija prilikom usvajanja Zakona dala ocjenu djelimične usklađenosti. Podsjećajući da od 2000. godine u crnogorskom zakonodavstvu postoje norme o pristupačnosti za osobe sa invaliditetom koje su se u kontinuitetu poboljšavale, zanimalo ga je šta je na osnovu tih normi do danas urađeno. Mišljenja je da stanje nije zadovoljavajuće, jer postoji disproporcija zakonskih normi i stanja u praksi. Interesovalo ga je da li predstavnici nadležnih institucija smatraju neuspjehom činjenicu da se Akcioni plan prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti za 2014. godinu i dalje realizuje. Ukazao je da ni objekti u izgradnji nijesu pristupačni osobama sa invaliditetom, a kao primjer naveo je da neki hoteli na crnogorskom primorju nijesu pristupačni, što ukazuje na izostanak potpune implementacije Zakona. Smatra da treba formirati registar osoba sa invaliditetom i razmotriti status Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom koji bi, po njihovom mišljenju, trebalo da bude posebno pravno lice.
Miroslava Ivanović, koordinatorka pravnog programa i antidiskriminacije u Udruženju mladih sa hendikepom Crne Gore je zahvalila na organizovanju konsultativnog saslušanja povodom njihove Predstavke, uz žaljenje što inicijativa nije potekla od poslanika. Naglasila je da je zgrada Skupštine jedna od 13 prioritetnih objekata koje je shodno Akcionom planu trebalo prilagoditi 2014. godine. Evidentno je da je zgrada Skupštine prilagođena, ali po nalazima vještaka građevinske struke utvrđeno je da zgrada ne zadovoljava sve propisane standarde pristupačnosti koji se tiču pristupačnosti toaleta. Upitala je šta je građevinska inspekcija uradila da se isprave nepravilnosti i šta je Ministarstvo održivog razvoja i turizma uradilo da se isprate takvi radovi. Informisala je prisutne da je „Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore“ pokrenulo dva sudska postupka zato što centri za socijalni rad nijesu pristupačni osobama sa invaliditetom, pa se razgovori sa njima o ostvarivanju njihovih prava vode van kancelarija i prostorija za rad. Zanimalo je koliko je Inspekcija za građevinski nadzor pokrenula postupaka zbog neispunjavanja standarda pristupačnosti s obzirom da je Udruženje do sada pokrenulo 10 takvih postupaka. Naglasila je da ne postoji analiza pristupačnosti zgrada u upotrebi ili u vlasništvu državnih i lokalnih institucija. Pozvala je predstavnike ministarstava da u skorijem roku sprovedu konkretne mjere koje će riješi pomenute probleme kako bi osobe sa invalidetom mogle da uživaju u svojim pravima. Upitala je ministra Purišića da li su obavijestili Ministarstvo održivog razvoja i turizma o izradi Analize pristupačnosti svih objekata u upotrebi sistema socijalne i dječje zaštite.
Predstavnik Saveza udruženja paraplegičara Crne Gore Vladan Nikolić smatra da treba pripremiti strateški plan za sveobuhvatno rješavanje problema pristupačnosti za lica sa invaliditetom. Iako je Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata donesen 2008. godine i rok za prilagođavanje objekata bio 1. septembar 2013. godine, malo objekata je prilagođeno, a Akcioni plan iz 2014. se još realizuje. Naročito malo je urađeno na prilagođavanju turističkih objekata licima sa invaliditetom.
U raspravi su učestvovali i zamjenik Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore i poslanici, članovi dva Odbora.
Zamjenik Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore mr Siniša Bjeković je podsjetio da se ljudska prava stiču činom rođenja. Ukazao je da postoji dokaz da su osobe sa invaliditetom uštedjele u budžetu Crne Gore iz razloga što nijesu u mjeri u kojoj je bilo moguće koristile mehanizam sudske zaštite da ostvare svoje pravo pristupa objektima u javnoj upotrebi. Osobe sa invaliditetom su željne da vide racionalne efekte onog što im Zakon i ljudska prava omogućavaju, kao i onog što su njihove stvarne potrebe koje mogu ostvariti u postojećem ambijentu. Osobe sa invaliditetom ne traže ništa više od onog što im je zakonodavac propisao. Saopštio je da postoji trend da se osobe sa invaliditetom manje obraćaju Zaštitniku nego prethodnih godina. Istakao je da Zaštitnik još uvijek nema statističkih podataka u ovoj oblasti iako su se pojedinim institucijama više puta obraćali, a i Odbor za ljudska prava i slobode je nekoliko puta insistirao na tome. Zaključio je da treba obezbijediti adekvatnu društvenu podlogu u kojoj će se zakoni primjenjivati, kao i dovoljna finansijska sredstva za njihovu implementaciju.
Poslanici su mišljenja da treba konstatovati sve što je realizovano i pohvaliti ostvareni napredak, iako predstoji još dosta posla u ovoj oblasti kako bi se lica sa invaliditetom u potpunosti integrisala u crnogorsko društvo. Ukazano je da postoji određeni raskorak između zakonodavstva koje je dobro i njegove praktične primjene. Saglasni su da je neophodno uspostaviti registar osoba sa invaliditetom kako bi se na osnovu kvalitetnih i preciznih podataka, u skladu sa prioritetima, mogle planirati dalje aktivnosti u ovoj oblasti. Ocijenjeno je da postoji volja svih subjekata da, u skladu sa njihovim nadležnostima i u saradnji sa nevladinim organizacijama, doprinesu daljem poboljšanju stanja. Poslanici su ukazali i da ekonomski faktori i bruto društveni proizvod države utiču na realizaciju svih planiranih projekata. Jedinstveni su u stavu da je mnogo više pažnje potrebno posvetiti obrazovanju osoba sa invaliditetom, jer će se na taj način olakšati njihovo zaposlenje, a time i potpuna integracija u društvo. Umjesto prakse uplate posebnih doprinosa u Fond za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom, ova lica je potrebno više zapošljavati kako bi postali korisni članovi društva. Smatraju da je potrebno napraviti plan realizacije obaveza definisanih zakonima, a sve u cilju postepenog rješavanja problema sa kojima se suočavaju lica sa invaliditetom.
Predsjednik Odbora za ljudska prava i slobode dr Halil Duković je podsjetio da ovaj Odbor u kontinuitetu posebnu pažnju posvećuje licima sa invaliditetom, ističući da je Odbor 2014. godine, povodom Međunarodnog dana ljudskih prava, u Skupštini Crne Gore koja tada nije bila pristupačna za lica sa invaliditetom organizovao Konferenciju na ovu temu, skrenuo pažnju javnosti na tadašnji problem i podstakao Skupštinu da problem brže riješi. Prethodno je, u decembru 2013. godine razmotrio Informaciju o aktivnostima u vezi sa Akcionim planom prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti za 2014. godinu. Predsjednik Duković je ocijenio da je Crna Gora učinila značajne iskorake u ovoj oblasti. Smatra da pored kritike onog što nije realizovano, treba pohvaliti i sve što je urađeno, jer se imamo čime pohvaliti. Dva Odbora treba da budu pohvaljena, jer su organizovali sjednicu prihvatanjem inicijative nevladine organizacije, čime je iskazana spremnost da se realno sagleda stanje i razgovara o svim problemima. Istakao je da novoizgrađeni objekti moraju zadovoljavati standarde pristupačnosti za lica sa invaliditetom, dok je pojedine stare objekte veoma teško prilagoditi. Zaključio je da je u narednom periodu potrebno uložiti dodatne napore u informisanje javnosti o pravima lica sa invaliditetom, jer je mijenjanje svijesti cjelokupnog društva dugoročan proces. Bitno je da se čuje glas lica sa invaliditetom i da se zajedno sagleda šta se, u skladu sa raspoloživim sredstvima i kapacitetima, realno može ostvariti.
U odgovorima na postavljena pitanja ministar rada i socijalnog staranja Purišić je saopštio da su obavijestili Ministarstvo održivog razvoja i turizma o izradi Analize pristupačnosti svih objekata u upotrebi sistema socijalne i dječje zaštite čije okončanje očekuje do polovine ove godine. Povodom statusa Fonda za profesionalnu rehabilataciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom, zahtjeva za njegovo izdvajanje iz Zavoda za zapošljavanje i intencije da se namjenski iskoriste sredstva, istakao je da se iz godine u godinu povećava iznos sredstava koja se namjenski opredjeljuju za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje ovih lica, a 2017. godine za tu svrhu utrošeno je oko 6 miliona eura koliko je planirano i ove godine. To nijesu sva sredstva prikupljena od uplaćenih posebnih doprinosa, ali postoji trend njihovog rasta. Uspostavljanje registra lica sa invaliditetom, kao i formiranje jedinstvenog tijela vještačenja lica sa invaliditetom, odnosno njihove preostale radne sposobnosti utvrđeno je Akcionim planom i planirano je da se uspostavi u okviru Ministarstva zdravlja. Mišljenja je da su izmjenama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti i objedinjavanjem tuđe njege i pomoći i lične invalidnine pomogli licima sa invaliditetom. Za različita davanja osobama sa invaliditetom država je prethodne godine izdvojila najmanje 22,5 miliona eura, za nevladine organizacije i njihove projekte iz sredstava od igara na sreću opredijeljeno je oko 1,4 miliona eura i oko 6 miliona eura iz Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje lica sa invaliditetom, što je skoro 30 miliona eura.
Ministar održivog razvoja i turizma je saopštio da je Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata iz 2008. bio veoma ambiciozan, uslijedila je globalna ekonomska kriza, a Akcioni plan za 2014. je donesen, jer je bilo nemoguće realizovati ambiciozne planove iz 2008. Pojasnio je da nadležne institucije procjenjuju da li su objekti u potpunosti adaptirani u skladu sa standardima. Podsjetio je da je u oktobru 2017. usvojen novi Zakon o planiranju prostora i izgradnji objekata i od novembra iste godine građevinska inspekcija je u nadležnosti Ministarstva održivog razvoja i turizma, pa je pozvao sve subjekte da im se obrate ukoliko smatraju da se Zakon ne poštuje i obećao da će svi koji novoizgrađene objekte nijesu prilagodili osobama sa invaliditetom izgubiti licence za rad.
Na samom kraju sjednice, zaključeno je da se na osnovu podataka sadržanih u Informacijama dostavljenim od resornih ministarstava i informacija sa sjednice sačini Izvještaj sa zaključcima koji će biti dostavljen Kolegijumu predsjednika Skupštine, na upoznavanje, nadležnim organima na realizaciju, kao i svim učesnicima sjednice, radi upoznavanja. Takođe, zaključeno je da će Odbor za ljudska prava i slobode i Odbor za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje u IV kvartalu 2018. godine održati zajedničku sjednicu - kontrolno saslušanje predstavnika nadležnih organa, učesnika današnje sjednice, na temu „Sprovođenje Zaključaka sa konsultativnog saslušanja dva Odbora iz februara 2018. godine povodom realizacije standarda pristupačnosti fizičkog okruženja, prevoznih sredstava, informaciono- komunikacionih tehnologija, javnih objekata i usluga“.
