V.d. direktora Fonda Elmir Kurtagić je podsjetio da je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama donešen u aprilu 2017. i stupio na snagu u maju 2017. Odluku o osnivanju Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava trebalo je uskladiti sa ovim zakonom u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu Zakona, izbor Upravnog odbora Fonda trebalo je izvršiti u roku od 90 dana od usklađivanja Odluke, a izbor direktora Fonda u roku od 90 dana od dana izbora Upravnog odbora. S obzirom na to da je Skupština izabrala Upravni odbor Fonda krajem jula 2018. godine, sa svim ostalim aktivnostima se značajno kasnilo. Istakao je da je prethodni direktor Fonda pripremio Izvještaj o radu Fonda za 2017. godinu i da je usvojen na drugoj sjednici Upravnog odbora, održanoj 26. septembra 2018. godine.

Kurtagić je naglasio da je Fond u periodu od osnivanja  2008. godine zaključno sa 2017. podržao 1.345 projekata, a zahvaljujući sredstvima Fonda održano je na desetine okruglih stolova, tribina, radionica, folklornih aktivnosti, koncerata, izložbi slika i fotografija, radio i TV emisija. Fond godinama finansijski podržava skoro sve štampane medije u Crnoj Gori koji se izdaju na albanskom, bosanskom, hrvatskom, romskom i srpskom jeziku, izuzev nedjeljnika “Koha Javore” čije izdavanje finansira Skupština Crne Gore. Biblioteka Fonda posjeduje preko 400 naslova čiji autori pokazuju interesovanje za problematiku manjinskih naroda, a uglavnom su i sami pripadnici neke od šest manjinskih zajednica u Crnoj Gori. Istakao je da su posebno ponosni na značajan broj fizičkih lica koji su se književnim djelima, likovnim i muzičkim radovima afirmisali zahvaljujući Fondu. Takođe, Fond je prepoznao kapacitet malih nevladinih organizacija koje svojim djelovanjem ne samo da pokreću inicijativu za rješavanje bitnih pitanja za određenu nacionalnu zajednicu, već ojačavaju svoje administrativne kapacitete.

Kurtagić je podsjetio da je Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama iz aprila 2017. godine reformisan rad Fonda u cilju sprečavanja objektivno mogućeg konflikta interesa, uvođenja dvostepenosti kod odlučivanja o projektima, kao i unapređenja monitoringa i evaluacije projekata. U narednom periodu kroz praktičnu primjenu izmijenjenog Zakona očekuje značajniji i veći napredak u radu Fonda. Saopštio je da će tada moći realizovati i sugestije koje se odnose na jačanje kadrovskih kapaciteta, sadržane u Zaključku Skupštine Crne Gore donesenom povodom razmatranja Izvještaja o radu Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava za 2016. godinu.

U skladu sa novim Zakonom o državnim službenicima i namještenicima bili su u obavezi da do septembra 2018. usklade Akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta sa Zakonom, što još nije realizovano. Upravni odbor je donio Statut Fonda na trećoj sjednici održanoj 26. oktobra 2018., a nakon davanja saglasnosti na isti od strane Skupštine Crne Gore, donijeće i Akt o sistematizaciji radnih mjesta vodeći računa o jačanju kadrovskih kapaciteta zaduženih za monitoring i evaluaciju projekata.

Smatra da se u dovoljnoj mjeri ne priznaje značaj Fonda, iako je to institucija koja je potrebna pripadnicima manjinskih naroda, ali i svima koji žive u Crnoj Gori, jer kroz bolje upoznavanje i poštovanje svih naših osobenosti, zajedno možemo uspješnije razvijati demokratsku Crnu Goru i graditi put ka Evropskoj uniji.

Članovi Odbora su jedinstveni u ocjeni da je Fond opravdao svoje postojanje, jer je dosadašnjim radom doprinio očuvanju i razvoju nacionalnih, odnosno etničkih posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Poslanik mr Mihailo Anđušić je naglasio da je Zakonom utvrđena obaveza da se Izvještaj o radu Fonda dostavi Skupštini do 31. marta tekuće za prethodnu godinu, što bi trebalo ispoštovati u narednom periodu. Istakao je da je u 2017. u potpunosti realizovano 45,3% projekata, pa bi u narednom periodu trebalo doprinijeti većem stepenu njihove realizacije. S obzirom da je samo 37% projekata dobilo najvišu ocjenu narativnog izvještaja, ubuduće bi trebalo očekivati i veći kvalitet realizacije projekata. Podsjetio je na Zaključak Skupštine Crne Gore donesen na predlog Odbora za ljudska prava i slobode u decembru 2017. i apelovao na Fond i druge nadležne institucije da se ojačaju kadrovski kapaciteti Fonda.

Poslanik dr Nedžad Drešević je istakao da su manjinski narodi mnogo važni za građansku Crnu Goru i vjeruje da će unaprijeđena zakonska rješenja doprinijeti kvalitetnijoj raspodjeli sredstava Fonda.

Poslanik dr Suad Numanović smatra da je dobronamjeran kritički odnos medija i nevladinog sektora prema Fondu podstakao na donošenje kvalitetnog Zakona koji će doprinijeti boljem radu i raspodjeli sredstava Fonda. Mnogi projekti nijesu do kraja realizovani, pa je važno uraditi kvalitetnu evaluaciju projekata.  Podnosioci projekata ne vode dovoljno računa da njihovi projekti budu u korelaciji sa strateškim dokumentima Vlade, a dobro bi bilo da apliciraju takvim projektima i da se razvija međuinstitucionalna saradnja između svih subjekata koji raspodjeljuju sredstva nevladinim organizacijama.

V.d. direktora Fonda Elmir Kurtagić je mišljenja da zloupotrebe dodijeljenih sredstava mogu jednako vršiti i pravna i fizička lica. Saopštio je da se iz godine u godinu povećava procenat realizovanih projekata i naglasio da će se raspodjela sredstava Fonda ubuduće vršiti u skladu sa jasnim kriterijumima utvrđenim Zakonom o manjinskim pravima i slobodama.

Predsjednik Odbora dr Halil Duković je mišljenja da je rijetko koja institucija bila toliko na udaru javnosti, kao što je Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava. Istakao je da je i Skupština Crne Gore donosila zakone koji su se mogli slobodnije tumačiti, nekoliko puta je mijenjana Odluka o osnivanju Fonda, nakon čega je donešen i Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama koji bi trebalo da obezbijedi kvalitetniju raspodjelu sredstava Fonda. Teško je  postići raspodjelu kojom će svi biti zadovoljni, jer kad se dijeli novac, uvijek ima prigovora. I Fond je svojim radom doprinio kritikama nevladinog sektora koji je insistirao na poštovanju zakona. Mišljenja je da je kontrola utroška sredstava veoma važna, ali u Crnoj Gori nemamo kvalitetan i jedinstven mehanizam za kontrolu trošenja sredstava koja dodjeljuju različiti subjekti.

Smatra da u narednom periodu treba veću pažnju posvetiti teritorijalnom principu, odnosno da sredstva koja se dodjeljuju za određenu manjinsku zajednicu ne budu samo za pravna i fizička lica iz jednog grada ili područja. Mišljenja je da Fond treba da organizuje i promociju knjiga koje su pripremljene od sredstava Fonda. Treba više raditi na afirmaciji rada Fonda.

Vjeruje da je raspodjela sredstava za 2017. urađena na kvalitetan način. Ohrabruje blago povećanje broja multinacionalnih projekata. Saglasan je da najmanje zastupljene manjine, kao što su hrvatska i romska, treba da dobiju najveću podršku Fonda, a u 2017. najviše sredstava je dobila srpska manjina, nakon čega slijede bošnjačka, albanska, muslimanska, romska i hrvatska zajednica. U 2017. godini raspodijeljena su značajna sredstva za realizaciju projekata, a u narednom periodu treba voditi računa da projekti budu usklađeni sa strateškim dokumentima Vlade Crne Gore.

Predsjednik Odbora dr Halil Duković smatra i da Skupština Crne Gore ima propusta u ovoj oblasti s obzirom da se kasnilo pri izboru članova za tijela Fonda, utvrđena Zakonom, zbog čega kasni i raspodjela sredstava Fonda za 2018. godinu. Nada se da će ta raspodjela uskoro biti realizovana i da će biti jedna od najboljih, sa najmanje prigovora javnosti.

Koordinator Programa ljudskih prava i pravde u Nevladinoj fondaciji „Građanska alijansa“ Milan Radović je saopštio da su u prethodnom periodu vršili detaljan monitoring rada Fonda i nijesu bili zadovoljni njegovim radom, ali su svjesni značaja ove Institucije za sve građane Crne Gore. NVO „Inicijativa mladih za ljudska prava“ je podnosila tužbe Upravnom sudu protiv odluka o raspodjeli sredstava Fonda koje su presudama Upravnog suda poništene. Smatra da fokus Fonda u narednom periodu treba da bude zaštita prava najugroženijih manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica, među kojima su Romi. Bilo bi dobro da se razvija politika i praksa po kojoj bi manjinski mediji imali redovan prihod i finansirali se iz državnog budžeta kako njihov rad ne bi zavisio od projekata koje sprovode nevladine organizacije.

Nakon rasprave, Odbor je jednoglasno podržao Izvještaj o radu Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava za 2017. godinu, o čemu će Skupštini Crne Gore podnijeti Izvještaj sa Predlogom zaključka.

Predsjednik Odbora za ljudska prava i slobode, predsjednik Odbora za evropske integracije, predsjednica Zakonodavnog odbora i programski direktor Nevladine fondacije „Građanska alijansa“ potpisali su Sporazum o saradnji između Odbora za ljudska prava i slobode, Zakonodavnog odbora, Odbora za evropske integracije i Nevladine fondacije „Građanska alijansa“. Imajući u vidu dugogodišnju kvalitetnu, otvorenu, sadržajnu, konstruktivnu i iskrenu saradnju Odbora za ljudska prava i slobode i NF „Građanska alijansa“ izraženo je očekivanje da će potpisivanje Sporazuma doprinijeti njenom unapređenju i rezultatima na dobrobit svih strana potpisnica. Sporazum je potpisan u cilju unapređenja saradnje na principima transparentnosti, otvorenosti i međusobnog uvažavanja, promocije evropskih vrijednosti i aktivnosti koje se odnose na pristupanje Crne Gore Evropskoj uniji, kao i kvalitetnije razmjene informacija koje se odnose na pristupne pregovore, posebno u dijelu poglavlja 23 i 24.

Takođe, na današnjoj sjednici Predsjednik i članovi Odbora za ljudska prava i slobode jednoglasno su usvojili Izvještaj o učešću Delegacije Odbora za ljudska prava i slobode na Interparlamentarnom sastanku odbora na temu “Aspekti osnovnih prava inkluzije Roma i borba protiv antiromstva”, održanom u Briselu 18. oktobra 2018. godine i Informaciju o učešću člana Odbora za ljudska prava i slobode mr Mihaila Anđušića na Panel diskusiji „Doprinos medija smanjenju predrasuda o Romima“, održanoj u Podgorici 8. oktobra 2018. godine.