Na 29. sjednici Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport održano je Kontrolno saslušanje ministarke nauke dr Sanje Damjanović, na temu: ,,Ulaganja u nauku u Crnoj Gori: realizovano - planirano“.
Otvarajući sjednicu predsjednik Odbora Radule Novović, obrazložio je inicijativu za održavanje kontrolnog saslušanja ukazujući na značaj nauke kao oblasti koja je prepoznata kao veoma bitna za razvoj društva. Predsjednik Novović je podsjetio da je Odluka o Kontrolnom saslušanju donesena radi pribavljanja informacija o značajnim ulaganjima u oblasti nauke u Grnoj Gori i benefitima koji su, na taj način, omogućeni istraživačkoj zajednici. Takođe, istakao je da se, posljednjih godina, značajan iznos sredstava iz budžeta Crne Gore opredjeljuje za ovu potrošačku jedinicu i, iz godine u godinu, povećava. Uvidom u Zakon o Budžetu Crne Gore za 2019. godinu, konstatovano je da su za potrošačku jedinicu Ministarstvo nauke, predviđena budžetska sredstva u iznosu od 5.082.306,21 €, što predstavlja povećanje od oko 10 % u odnosu na prethodnu, 2018. godinu. Takođe, sredstva opredijeljena za pomenuti resor, za 2018. godinu, iznosila su 4.605.016,60 €, što je predstavljalo povećanje od, ukupno, 63 % u odnosu na prethodnu, 2017. godinu. Sredstva za 2017. godinu iznosila su 2.819.916,60 €.
Ministarka nauke dr Sanja Damjanović, u uvodnom izlaganju, istakla je da naučnoistraživačka djelatnost, svakako, nije sama sebi cilj, nego je cilj cjelokupan razvoj društva. Ukazala je da su ulaganja u oblast nauke, u Crnoj Gori, pored evidentnog uvećanja sredstava za posljednje dvije godine, i dalje na niskom nivou, čak i do pet do šest puta manja u odnosu na srednju vrijednost kada su u pitanju zemlje Evropske unije, a do tri puta manja u odnosu na određene zemlje regiona. Navela je da je jedan od ključnih problema, sa kojima se suočavaju odliv talenata koji bi mogli da doprinesu razvoju u oblasti nauke. Ministarka nauke je, u svom izlaganju, dala iscrpan izvještaj o aktivnostima Ministarstva nauke.
Osvrnula se na jedan od najznačajnijih EU programa za istraživanje i inovacije Horizont 2020, u koji države članice EU i pridružene članice ulažu čak 80 milijardi eura za period od sedam godina i podsjetila da se Crna Gora, po prvi put, u 2017. godini, našla na prvom mjestu, sa stopom uspješnosti od 25%.
Ukazala je na značaj povezivanja akademskog i privrednog sektora, navodeći Program za dodjelu grantova za naučno-istraživačke projekte, kojim su opredijeljena sredstva od milion eura, a koji bi trebalo da doprinesu podizanju kapaciteta naučnih timova u Crnoj Gori.
Istakla je da je potrebno povratiti povjerenje u privredni sektor i naglasila da je,
na strateškom nivou, 2018. godinu obilježio proces izrade Strategije pametne specijalizacije, koji je imao snažnu dinamiku, kao i da je urađen prema metodologiji Udruženog istraživačkog centra (JRC) Evropske komisije, uz učešće Crne Gore u S3 platformi i kontinuiranu podršku JRC eksperata. Navela je da je urađena temeljna kvantitativna i kvalitativna analiza, kao i da je realizovan proces preduzetničkog otkrivanja u okviru kojeg su održane dvije konferencije i široke konsultacije u saradnji sa privrednom zajednicom. Vlada Crne Gore usvojila je Smjernice Strategije pametne specijalizacije (2019-2024) u decembru 2018. godine, dok se usvajanje Strategije očekuje u prvoj polovini 2019. godine, čime će najvjerovatnije Crna Gora biti prva zemlja koja je usvojila ovu Strategiju poslije EU28.
Ministarka nauke je, takođe, navela program podsticanja inovativnih startapova u Crnoj Gori (2019-2021), koji je usvojen na sjednici Vlade, a koji je rezultat polugodišnje saradnje u okviru nacionalnog Partnerstva, uz kreiranje inovacionog ekosistema i ekspertske podrške, dobijene kroz projekat iz Horizont 2020 programa “Podrška razvoju politika - Ka preduzetničko-inovacionom ekosistemu Crne Gore“. Istakla je da će navedeni program doprinijeti stvaranju atraktivnih uslova za crnogorski inovativni ekosistem, sa fokusom na inovativne startapove.
Članovi Odbora su postavili pitanja koja se odnose na:
-Mogućnosti povećanje ulaganja u nauku, sa kojim se izazovima Ministarstvo suočava u procesu ulaganja u privredni sektor i kako učiniti oblast nauke atraktivnijom;
-Nadalje, pitanja su se odnosila na pojašnjene pojma pametne specijalizacije i postojanje saradnje sa Crnogorskom akademijom nauka i umjetnosti i Dukljanskom akademijom nauka i umjetnosti.
-Članove Odbora je interesovalo i da li su građani dovoljno informisani o programima i projektima Ministarstva nauke i što će se uraditi, u narednom periodu, u cilju sprečavanja odliva talenata.
-Takođe, članovi Odbora su iskazali interesovanje za Inicijativu za uspostavljanje Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST), kao i za saradnju sa naučnom dijasporom.
U odgovoru na postavljena pitanja, ministarka nauke dr Sanja Damjanović je, između ostalog, članove Odbora upoznala sa jednim od najvažnijih segmenata međunarodne saradnje u Jugoistočnoj Evropi, u oblasti istraživanja i novih tehnologija, koji je definisan kao dugoročni cilj, a odnosi se na regionalni projekat uspostavljanja Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope (SEEIIST) – „Hadronska kancer terapija i istraživanje u oblasti biomedicine pomoću protona i težih jona“.
Na kraju je zaključila da nauka nije za nauku, već da je nauka za društvo, kao i da ulaganje u nauku treba da bude prioritet za Crnu Goru, jer je to jedan od uslova za napredak društva.
