Predsjednik Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Skupštine Crne Gore Radule Novović i član Odbora Andrija Popović, boravili su, od 11. do 13. juna 2019. godine, u trodnevnoj studijskoj posjeti Poslaničkm domu Parlamenta Republike Češke, na poziv predsjednika Odbora za nauku, obrazovanje, kulturu, mlade i sport, gospodina Vaclava Klausa. Studijska posjeta je realizovana u cilju razmjene iskustava i mišljenja, u cilju definisanja izazova u oblastima  iz nadležnosti Odbora.

Tokom studijske posjete, predstavnici Odbora su posjetili Poslanički dom i Senat Parlamenta Češke Republike, Karlov univerzitet u Pragu i Ministarstvo obrazovanja, omladine i sporta i sastali se sa predstavnicima: Odbora za nauku, obrazovanje, kulturu, mlade i sport, menadžmenta Karlovog univerziteta, Ministarstva obrazovanja, omladine i sporta i Privredne komore Republike Češke. 

Prvog dana posjete, održan je sastanak sa delegacijom Odbora za nauku, obrazovanje, kulturu, mlade i sport, koju su činili: Karel Rais, potpredsjednik Odbora; Kateřina Valachová potpredsjednica Odbora a, takođe, i potpredsjednica Pododbora za mlade i vannastavne aktivnosti i ranija ministarka obrazovanja u Vladi Republike Češke; Jan Richter, član Odbora i predsjednik Pododbora za specijalno vaspitno obrazovanje u posebnim ustanovama; predstavnici Privredne komore Republike Češke: Jiří Nestával, Vlasta Bohdalová i Marko Milanović; kao i predstavnice Sekretarijata Odbora i Odjeljenja za međunarodne odnose.

Na sastanku je iskazano obostrano zadovoljstvo u pogledu izuzetno dobre komunikacije između dvije države, a posebno na račun Sporazuma o naučnoj i tehnološkoj saradnji Crne Gore i Češke Republike, koji su dan ranije, u Podgorici, potpisali ministarka nauke u Vladi Crne Gore dr Sanja Damjanović i ambasador Češke Republike u Crnoj Gori NJ. E. Karel Urban. Konstatovano je da postoji potreba jačanja univerzitetske saradnje između dvije države, kao i da Sporazum predstavlja podršku i zakonski osnov za razmjenu studenata.

Na pitanje predsjednika Novovića koji su aktuelni prijedlozi zakona iz nadležnosti Odbora koji se nalaze u parlamentarnoj proceduri, predstavnici českog Odbora su istakli značaj novog zakona o sportu koji je pred usvajanjem i koji treba da donese značajne novine, kao što je ona da bi o politici finansiranja sporta trebalo dominantno da odlučuju sportisti, odnosno, da je težnja da se sport vrati u ruke sportista. Takođe, istaknuto je i predloženo zakonsko rješenje o osnivanju Agencije za sport, koja treba da odlučuje o subvencijama do nivoa lokalnih klubova, s obzirom na činjenicu da u Vladi Republike Češke ne postoji samostalno ministarstvo za resor sporta, već je pomenuta oblast u nadležnosti Ministarstva obrazovanja i sporta.

Član Odbora Andrija Popović je, na interesovanje češke delegacije o položaju sportista u Crnoj Gori i pitanje koliko se čuje njihov glas, istakao da smatra da se može reći da je Crna Gora, s obzirom na broj stanovnika, sportska nacija i podsjetio na značajne rezultate koje su, na međunarodnom nivou, postigli crnogorski sportisti, naročito, u kolektivnim sportovima. Takođe, predstavio je najznačajnije novine koje je donio novi Zakon o sportu, usvojen u Skupštini Crne Gore, prošle godine. Zajednički je konstatovano da je oblast edukacije sportista i sportskih radnika, jedna od šansi za saradnju dvije države.

Na sastanku je, posebno istaknut značaj korišćenja EU fondova iz oblasti obrazovanja i programa ERASMUS+, koji podržava projekte saradnje u tri oblasti: obrazovanja, mladih i sporta, kao i saradnju na nivou razmjene i edukacije naučnog kadra. Obje strane su iskazale zainteresovanost za sklapanje ugovora koji bi bili finansirani iz pomenutog programa.

Takođe, razgovaralo se o značaju i iskustvima koja se tiču inkluzivnog obrazovanja, značaja kulture za državu, saradnje u oblasti obrazovanja, naročito u oblasti edukacije u dramskoj umjetnosti – režiji.

Predstavnici Privredne komore Češke su istakli djelovanje na polju kulturne saradnje što, na kraju, jača i saradnju u oblasti ekonomije. Pomenuli su mini festival čeških filmova u Crnoj Gori, koji je u pripremi, kao i komunikaciju sa nacionalnim javnim servisom o razmjeni i emitovanju televizijskog sadržaja, edukativnog karaktera.

Nakon obilaska Poslaničkog doma Parlamenta Češke Republike, predstavnici Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport, obišli su Karlov univerzitet u Pragu. Karlov univerzitet u Pragu, koji je jedan od najstarijih univerziteta u svijetu i prvi univerzitet u Centralnoj Evropi, osnovao je Karlo IV, kralj Bohemije (Češke) i, kasnije, imperator Svetog rimskog carstva, 1348. godine. Danas je to najveći češki univerzitet, u čijem djelokrugu je 17 fakulteta, na kojima studira gotovo 50. 000 studenata, na više od 320 akreditovanih studijskih programa (od kojih se na njih 225 nastava izvodi na stranim jezicima, uglavnom engleskom) i 630 odsjeka. Takođe je i najbolja istraživačka ustanova u Republici Češkoj. Trenutno, na Karlovom univerzitetu studira 9, 400 stranih studenata, iz više od 110 zemalja. Od tog broja, 3 su studenta iz Crne Gore na društvenim naukama i 1 student Medicinskog fakulteta.

U okviru posjete Karlovom univerzitetu, održan je sastanak sa predstavnicima menadžmenta Univerziteta. Delegaciju Odbora je primila prorektorka za koncepciju i kvalitet obrazovanja prof. dr Radka Wildová, sa saradnicima.

Na sastanku je bilo riječi o načinu finansiranja Univerziteta i preraspodjeli sredstava unutar organizacionih jedinica, uz napomenu domaćina da, iako je u pitanju javna ustanova koja se finansira iz državnog budžeta, gotovo, polovina novca dolazi od projekata, grantova i poslovnih aktivnosti Univerziteta. Takođe, jedna od glavnih tema sastanka je bila određivanje prioritetnih oblasti Univerziteta koje mogu biti osnov za saradnju, tj. razmjenu i edukaciju nastavnog osoblja, kao i razmatranje mogućnosti za održavanje sastanka na nivou rektora i prorektora dvije države.    

Drugog dana studijske posjete delegacija Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport posjetila je Ministarstvo za obrazovanje, mlade i sport Republike Češke. Delegaciju je primila Dana Prudíková, zamjenica ministra za oblast zakonodavstva i međunarodnih odnosa, sa saradnicima za regionalno školstvo i međunarodne odnose.

Na sastanku se govorilo o zakonima iz oblasti obrazovanja koji su u parlamentarnoj proceduri i čije izmjene, kao i uvijek, privlače veliku pažnju civilnog sektora i izazivaju polemiku u javnosti. Radi se o zakonima o obrazovanju i nastavnom kadru. Zamjenica ministra je izložila koje su glavne izmjene u pitanju, tj. da se radi o propisivanju izmjene kod polaganja maturskih ispita na način da matematika, uz češki jezik, bude obavezni dio pomenutog ispita, od 2022. godine, što izaziva negodovanje javnosti i bojazan kod učenika da na polaganju maturskog ispita iz matematike nije moguće dobiti visoku ocjenu, zbog preobimnog i zahtjevnog programa. Takođe, predloženo je da se ocjenjivanje pismenog sastava iz češkog jezika, sa nivoa centralnog ocjenjivanja, vrati školama. Kada je u pitanju izmjena rješenja u Zakonu o nastavnicima, pokušava se riješiti problem zapošljavanja kvalifikovanog nastavnog kadra. Pomenuta izmjena ublažava kriterijume za angažovanje nastavnog kadra, na način da se nastavnom kadru koji se angažuje za izvođenje nastave od šestog do devetog razreda osnovne škole, kao i za srednje škole, omogući zapošljavanje sa završenom visokom školskom spremom, s tim da polože pedagoški minimum predmeta, potreban za izvođenje nastave, u roku od tri godine. Takođe, smatraju da pedagoške studije treba reformisati i u najvećoj mogućoj mjeri ih približiti praksi.

Predsjednik Odbora za prosvjetu, nauku, kulturi sport Radule Novović saglasio se sa češkim sagovornicima da nam je, svima, zajednička misija kako privući što kvalitetniji kadar da se školuje za pedagoški rad. Takođe, razgovarano je i o organizaciji Ministarstva obrazovanja, sporta i mladih i ustanovama koje djeluju pod njegovim okriljem, udžbenicima, vrsti škola u obrazovnom sistemu Republike Češke, neophodnosti edukacije nastavnog kadra, ali i  menadžerskog kadra u vaspitno-obrazovnim ustanovama, neophodnosti angažovanja eksternih stručnjaka za pomenute edukacije, kao i jačanja matematičke pismenosti.

Član Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Andrija Popović govorio je o oblastima sporta i mladih i predstavio izmjene koje su nova zakonska rješenja iz pomenutih oblasti donijeli zakoni doneseni u Skupštini Crne Gore u toku tekuće i prošle godine, s akcentom na mogućnosti udruživanja mladih i rješavanje problema nezaposlenosti u okviru ove populacije. Takođe, osvrnuo se na aktivnosti Ministarstva za sport i mlade u Crnoj Gori. Konstatovano da bi značajno bilo raditi na povezivanju sportskih saveza dvije države, u cilju razmjene iskustava i edukacije.

Trećeg dana posjete, za predstavnike Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Skupštine Crne Gore, organizovan je obilazak Senata Parlamenta Republike Češke.