Odbor za prosvjetu, nauku, kulturu i sport je danas održao 49. sjednicu, posvećenu temi:  „Izučavanje i promocija antifašizma u obrazovnom sistemu Crne Gore“.

Uvodna izlaganja su imali: predsjednik Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport Skupštine Crne Gore Radule Novović, generalni direktor Direktorata za opšte srednje, srednje stručno i obrazovanje odraslih u Ministarstvu prosvjete Veljko Tomić, poslanik i saradnik u nastavi na Univerzitetu Crne Gore dr Dragutin Papović, potpredsjednik Saveza udruženja boraca NOR-a i antifašista Crne Gore Slobodan Simović i savjetnik u Centru za građansko obrazovanje Miloš Vukanović.

Otvarajući sjednicu, predsjednik Odbora Radule Novović je ukazao na činjenicu da upotreba pojma antifašizam ne gubi na aktuelnosti u 21. vijeku. Istakao je da, u današnjem značenju, antifašizam predstavlja opoziciju stavovima i akcijama desnih ekstremističkih stranaka i pokreta, odnosno, duboko humanističko opredjeljenje sa vjerom u čovjeka, slobodu i ravnopravnost. Podsjetio je na  definiciju pojma, prema kojoj antifašizam označava organizovanu borbu protiv fašizma, politički pokret protiv fašističke ideologije, te da smatra da je njegovo najljepše značenje ono koje se odnosi na slobodarstvo i naprednost, u opštem smislu. Osvrnuo se na obrazovni sistem Crne Gore i izučavanje antifašizma u okviru izvođenja nastave za predmet Istorija, u osnovnim i srednjim školama, uz konstataciju da se u udžbenicima za ovaj predmet posebno ističe uloga i značaj antifašističke borbe na prostoru Crne Gore, a učenicima se ukazuje na značaj njegovanja antifašističke ideje za razvoj države Crne Gore. Takođe, pomenuo je i nekoliko primjera obavezne lektire u okviru predmeta Crnogorski-srpski, bosanski, hrvatski jezik i književnost, koji promovišu antifašizam kao univerzalnu vrijednost. Istakao je da ta činjenica ukazuje da tema antifašizma u današnjoj Crnoj Gori, kao što je uvijek i bilo, izaziva potrebu za izražavanjem posebnog saosjećanja sa stradalnicima i progonjenima i čuvanjem od zaborava priče o njihovim žrtvama i stradanjima. Predsjednik Novović je uvodno izlaganje zaključio porukom da je stradanje miliona nedužnih ljudi, čiji je jedini grijeh bio to što su pripadali jednoj naciji ili religiji, opomena i zavjet mladim generacijama da nastave da stvaraju bolji svijet. Stoga, s ponosom možemo reći da Crna Gora nije dio te priče i da na takvom putu treba da i da ostane.

Generalni direktor Direktorata za opšte srednje, srednje stručno i obrazovanje odraslih u Ministarstvu prosvjete Veljko Tomić je, u uvodnom izlaganju, pohvalio inicijativu Odbora za održavanje predmetne sjednice, ističući da obrazovni sistem Crne Gore njeguje i podržava antifašizam, kao temelj demokratije, osnov društvene jednakosti i pravičnosti. U vezi sa navedenim, ukazao je na ciljeve propisane Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju, u skladu sa kojim obrazovanje i vaspitanje obezbjeđuju mogućnost za svestrani razvoj pojedinca, bez obzira na pol, životno doba, invaliditet, socijalno i kulturno porijeklo, nacionalnu i vjersku pripadnost i tjelesnu i psihičku konstituciju, kao i razvijanje svijesti i sposobnosti za očuvanje i unapređenje ljudskih prava, pravne države, prirodne i društvene sredine, multietničnosti i različitosti. Takođe, istakao je da se učenicima, u toku školovanja, omogućava sticanje znanja o različitosti i kulturnim identitetima i promoviše se kultura mira i nenasilja. U nastavku, osvrnuo se na izučavanje antifašizma u obrazovnom sistemu Crne Gore, nastavne planove i programe predmeta poznavanje društva i istorije u osnovnoj školi, kao i istorije u srednjim stručnim školama i gimnaziji, zaključno sa obrazovno-vaspitnim ishodima učenja na kraju svake školske godine. Na kraju, kazao je da je naš obrazovni sistem spreman za proširenje tema za koje se utvrdi da ih je potrebno dodatno obrađivati, kako bi unaprijedili svijest omladine vezano za tekovine antifašizma.

Poslanik i saradnik u nastavi na Univerzitetu Crne Gore dr Dragutin Papović je, u uvodnoj riječi, podsjetio da organizovanje predmetne sjednice predstavlja kontinuitet bavljenja Skupštine Crne Gore ovom značajnom temom. U vezi sa skrnavljenjem spomenika organizatorima Trinaestojulskog ustanka na Ravnom lazu u Piperima, postavio je pitanje da li su država i institucije obrazovnog sistema uradile dovoljno da takvog događaja ne dođe. Sa druge strane, mišljenja je da neznanje o antifašizmu ne znači da će neko postati zagovornik fašizma ili da su to posljedice nedovoljnog izučavanja u školama, iz razloga što bi analizom nastavnih planova i programa za istoriju, kao nastavni predmet, pronašli jasne i precizne stavove da je antifašizam, zaista, najveća civilizacijska vrijednost i da ga, kao takvog, treba izučavati kroz nastavne sadržaje u školama. Na kraju, zaključio je da se antifašizmu, kroz nastavu i vannastavne aktivnosti, mora posvetiti više pažnje, odnosno da je potrebno podstaći nastavnike i profesore da, pored udžbeničkih sadržaja, kroz druge aktivnosti dodatno objasne i ukažu na značaj antifašizma.

Potpredsjednik Saveza udruženja boraca NOR-a i antifašista Crne Gore Slobodan Simović se, na početku svog izlaganja, takođe, osvrnuo na skrnavljenje spomenika organizatorima Trinaestojulskog ustanka u Piperima, podsjećajući na jednu Balzakovu misao da „čovjek u ljubavi ima granica, ali u mržnji nema“. Smatra da je prioritetno da današnja pokoljenja shvate da je Crna Gora nastala i opstala zahvaljujući duhu i moralnoj snazi i da samo na tim vrijednostima može da bitiše i da se oblikuje u građansku i modernu evropsku državu, iz koje omladina neće odlaziti. Ukazao je na osnovnu definiciju antifašizma, prema kojoj  predstavlja borbu protiv nepravde, kao i da bi najveća graška bila ako bi mladi ljudi smatrali da je opasnost od fašizma prošla, iz razloga što, prema njegovom mišljenju, fašizam nije prošao, već se samo prilagođava trenutnim pravilima i aktuelnim okolnostima. Na kraju, zaključio je da je najteže promijeniti čovjeka odnosno njegov moral, ali i da bez moderne škole, nema ni moderne države, niti modernog društva, kao i da bi trebalo podstaći djecu i omladinu da, kroz češće posjete kulturno-istorijskim spomenicima i muzejima upoznaju i prihvate svoju državu i zavole je. 

Savjetnik u Centru za građansko obrazovanje Miloš Vukanović je, u uvodnom izlaganju, predstavio rad i preporuke Centra za građansko obrazovanje, u oblasti jačanja antifašističkog obrazovanja u Crnoj Gori i podsjetio na objavljenu analizu „Antifašizam u Crnoj Gori – između političkog trenda i obrazovne politike“, koja predstavlja presjek stanja nastavnih planova i programa, kao i usvojenog znanja naših studenata. Takođe, podsjetio je da su, iz ove organizacije,  Ministarstvu prosvjete uputili inicijativu za unapređenje nastavnog procesa koji se odnosi na temu antifašizma i antifašističkog nasljeđa, u cilju sprečavanja širenja vaninstitucionalnog osporavanja antifašizma, koja je načelno prihvaćena. U vezi sa temom predmetne sjednice, osvrnuo se na sadržaj nastavnih planova i ishode učenja u osnovnim i srednjim školama. Na kraju, kazao je da se lekcije u udžbenicima moraju adekvatno adresirati, kroz multiperspektivni pristup zasnovan na analizi izvora, kao i da je potrebno obezbijediti nastavu na lokalitetima, saradnju sa muzejima i nastavu o lokalnom antifašističkom nasljeđu.

Na sjednici su o predmetnoj temi govorili: članovi Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport: Branka Tanasijević, Andrija Popović, Aleksandra Vuković, Budimir Aleksić, Ervin Ibrahimović i Nela Savković Vukčević. Kada je riječ o učesnicima, u diskusiji su učestvovali: poslanik Goran Radonjić, izvršni direktor Centra za demokratsku tranziciju Dragan Koprivica, pomoćnik direktora Zavoda za školstvo Radovan Popović, profesor istorije u Gimnaziji „Slobodan Škerović“ Igor Radulović, saradnik u nastavi na Filozofskom fakultetu dr Adnan Prekić, predsjednik Nacionalnog savjeta za obrazovanje Crne Gore, akademik Đorđe Borozan i profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore dr Živko Andrijašević.

Sjednici su, pored članova Odbora i uvodničara, prisustvovali: zainteresovani poslanici Nikola Rakočević i Goran Radonjić, predsjednik Nacionalnog savjeta za obrazovanje Crne Gore akademik Đorđe Borozan, profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta Crne Gore dr Živko Andrijašević, pomoćnik direktora Zavoda za školstvo Radovan Popović, saradnik u nastavi na Filozofskom fakultetu dr Adnan Prekić, direktorica Gimnazije „25.maj“ – Tuzi Miliana Dabović, direktor Srednje mješovite škole u Golubovcima Zoran Klikovac, direktor Srednje pomorske škole u Kotoru Veljko Botica, direktor Srednje mješovite škole „Vuksan Đukić“ u Mojkovcu Dejan Vuković, direktorica OŠ „Radojica Perović“ Mirjana Bošković, profesor istorije u Gimnaziji „Slobodan Škerović“ Igor Radulović, savjetnik u Kabinetu predsjednika Vlade Crne Gore Ilija Mugoša, izvršni direktor Centra za demokratsku tranziciju Dragan Koprivica i Andrija Klikovac.