ponedjeljak, 24 jul 2017 15:59

Održana Deseta sjednica Odbora za ljudska prava i slobode

Odbor za ljudska prava i slobode je na Desetoj sjednici razmotrio Godišnji izvještaj Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2016. godinu sa Izvještajem o uslovima rada službenika obezbjeđenja i tretmana u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija.


Zamjenica Zaštitnika Zdenka Perović podnijela je uvodno obrazloženje o Godišnjem izvještaju Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2016. godinu. Ona je saopštila da je u skladu sa Planom aktivnosti Nacionalni preventivni mehanizam realizovao 23 obilaska, od čega pet redovnih i 18 kontrolnih i svi, osim jednog bili su nenajavljeni. Zaštitnik je obavio i dva tematska obilaska ZIKS-a i analizirao dostupnost sekundarne i tercijarne zdravstvene zaštite licima lišenim slobode i penološki tretman zatvorenika, što predstavlja novinu u odnosu na dosadašnji rad NPM-a.
Takođe, ocijenjeno je da je licima lišenim slobode dostupna zdravstvena zaštita na jednakom nivou kao i svim građanima Crne Gore, a radi daljeg unapređenja stanja, Zaštitnik je ZIKS-u uputio četiri preporuke: da se razmotri mogućnost upućivanja pacijenata na specijalističke preglede u obližnje zdravstvene ustanove primarnog i sekundarnog nivoa za dijagnostičke kategorije sa duže liste čekanja; da se razmotri mogućnost angažmana specijaliste fizikalne terapije kao spoljnjeg saradnika koji bi periodično obavljao preglede u ZIKS-u; da se popune upražnjena sistematizovana radna mjesta u Sprovodničkoj službi i da ova služba ažurno vodi dokumentaciju koja se odnosi na sprovođenje pritvorenih i zatvorenih lica.
Nakon tematske posjete Zatvorenom odjeljenju Kazneno-popravnog doma Zaštitnik je preporučio Ministarstvu pravde da obezbijedi uslove za izvršavanje vaspitne mjere “upućivanje u ustanovu zavodskog tipa”. Takođe, značajan broj preporuka upućen je Ministarstvu pravde – Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija.
Kontrolnim obilascima policijskih prostorija utvrđeno je da su uslovi generalno dobri, ali je u kancelarijama primijećen veliki broj nestandardnih i neoznačenih predmeta koji mogu biti upotrebljeni za nezakonito postupanje prema licima lišenim slobode. Stoga je Zaštitnik preporučio Upravi policije, CB Podgorica da ukloni te predmete iz kancelarija u kojima se vrši saslušanje i da obezbijedi čuvanje oduzetih predmeta u posebnoj, zaključanoj prostoriji. Zamjenica Zaštitnika je podsjetila da su od šest datih preporuka iz Izvještaja za 2015. godinu dvije ispunjene, dvije djelimično, dok dvije još nijesu realizovane.  Jedna od njih je bila da se obezbijedi obrok „nešto jače od sendviča“ za lica lišena slobode koja su zadržana duže od 24 sata, što nije realizovao nijedan centar i odjeljenje bezbjednosti. Podsjetila je da je Zaštitnik u decembru 2016. uputio Inicijativu Ministarstvu unutrašnjih poslova za izmjenu člana 2 Pravilnika o uslovima koje moraju da ispunjavaju policijske prostorije za zadržavanje lica lišenih slobode po kojoj Ministarstvo još nije postupilo.
Kontrolnim obilaskom Doma starih u Bijelom Polju utvrđeno je da dvije preporuke za unapređenje uslova boravka starih lica nijesu realizovane, ali su korisnici pohvalili odnos službenika prema njima.
Kontrolnom posjetom Specijalnoj bolnici za psihijatriju u Dobroti utvrđeno je da pored određenih preporuka koje su realizovane ili djelimično realizovane, preporuke koje su se odnosile na procjenu opravdanosti prekomjerno dugog boravka pacijenata na socio-rehabilitacionom odjeljenju i na izmještanje sudskog odjeljenja još nijesu ispunjene.
Zamjenica Zaštitnika je saopštila da je tokom 2016. godine u 70% pritužbi koje su se ticale prava lica lišenih slobode, povreda otklonjena tokom trajanja postupka, što ih raduje, jer ukazuje da sistem funkcioniše.
Izvještaj o uslovima rada službenika obezbjeđenja i tretmana u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija predstavila je Danijela Brajković, savjetnica Zaštitnika. Povod za izradu Izvještaja bio je veći broj pritužbi službenika Sektora obezbjeđenja i Sektora za tretman u kojima su se žalili na uslove rada i negodovali da su zapostavljeni i nejednako tretirani u odnosu na druge srodne službe. S vremena na vrijeme, kod zaposlenih službenika u ova dva sektora stiče se utisak nezadovoljstva, apatije i pesimizma. Smatra da se ne može očekivati zdrav i human zatvorski sistem ukoliko službenici obezbjeđenja i tretmana nemaju zadovoljavajuće i adekvatne uslove rada.
Učesnici sjednice bili su jedinstveni u ocjeni da je u proteklom periodu, zajedničkim djelovanjem nadležnih organa, kroz partnerski odnos, postignut značajan napredak u oblasti ljudskih prava lica lišenih slobode. Konstatovano je da se u kontinuitetu ulažu napori na ispunjenju preporuka Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, CPT-a i nevladinog sektora.
Državni sekretar u Ministarstvu unutrašnjih poslova mr Dragan Pejanović smatra da preporuke koje zahtijevaju manja novčana ulaganja, kao što su one koje se tiču obezbjeđivanja adekvatne rezolucije video kamera, postavljanja sijalica u svim prostorijama, uklanjanja neobilježenih predmeta iz prostorija za saslušanje treba što prije realizovati. Povodom preporuka koje se tiču dimenzija prostorija za zadržavanje lica lišenih slobode, saopštio je da u tri jedinice moraju obezbijedi izgradnju novih prostorija. Nastojaće da odmah započnu realizaciju preporuke koja se odnosi na izmjenu pomenutog Pravilnika radi usaglašavanja sa standardima CPT-a.
V. D. direktora ZIKS-a Milan Tomić je saopštio da sljedeće godine planiraju povećanje broja službenika obezbjeđenja za 30 lica, dok su u toku oglasi za pojedina radna mjesta u službi tretmana i drugim službama ZIKS-a. U vezi sa osmatračnicama, on je informisao da je završen tender i očekuje da će narednih dana u sedam osmatračnica u Podgorici i dvije u Bijelom Polju, biti ispunjeni svi neophodni uslovi, a u toku je i tender za nabavku uniformi. Takođe, on očekuje da će od 1. septembra 2017. godine maloljetnički zatvor sa svim pratećim sadržajima, u potpunosti biti izdvojen završetkom izgradnje objekta, koji je ZIKS finansirao uglavnom od sopstvenih sredstava. U zatvorima je smanjena prenaseljenost i obezbijeđen odgovarajući prostor zatvorenicima, a nastoje adekvatno da urede i prostor za zaposlene. U decembru 2016. godine ZIKS je dobio rješenje o ispunjenosti uslova u pogledu prostora i kadra za pružanje zdravstvene zaštite iz oblasti opšte medicine i stomatološke zdravstvene zaštite. Donijeto je i Uputstvo o zdravstvenoj zaštiti zatvorenih i pritvorenih lica, a precizno je utvrđen način korišćenja fiksacije zatvorenika. Tomić je naglasio da su Strategijom za izvršenje krivičnih sankcija za period 2017 - 2021. godine, definisane aktivnosti za realizaciju određenih problema, te zaključio da će ZIKS i u narednom periodu biti otvoren za saradnju.
Predsjednik Odbora dr Halil Duković je istakao da je vidljiv napredak u ovoj oblasti i ohrabruje podatak da nijedno pritvoreno lice nije imalo primjedbi na rad službenika policije. S obzirom da je veliki broj povratnika u zatvorima, više napora treba uložiti u individualne programe za svakog zatvorenika. Zabrinjava što kod zaposlenih u ZIKS-u vlada apatija, ali se nada da će u narednom periodu biti poboljšani uslovi njihovog rada. U praksi, javnost mnogo češće reaguje povodom mogućeg kršenja prava zatvorenika, dok se rijetko ukazuje na loš položaj zaposlenih u ZIKS-u. Torturom smatra i zadržavanje lica lišenog slobode u neadekvatnoj prostoriji, iako se službenici prema njemu korektno odnose. Nije neophodno da svaka opština ima prostorije u skladu sa standardima, jer je Crna Gora prostorno mala, pa se lica lišena slobode mogu smjestiti i u najbliži centar bezbjednosti u susjednoj opštini koji je upodobljen standardima. Zaključio je da bi prilikom donošenja budžeta za narednu godinu trebalo obezbijediti dovoljna sredstva za realizaciju finansijski zahtjevnijih preporuka.
Takođe, predsjednik Odbora je obavijestio prisutne da je odlazećí direktor ZIKS-a, Miljan Perović uputio Dopis Odboru za ljudska prava i slobode izražavajući zahvalnost za dobru dosadašnju saradnju sa ovim skupštinskim radnim tijelom, uz pohvalu za  multisektorski pristup u rješavanju problema čime je dat puni doprinos u poboljšanju položaja i dostizanju standarda u  poštovanju prava lica lišenih slobode u Crnoj Gori.
Nakon rasprave, Odbor je jednoglasno podržao Godišnji izvještaj Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2016. godinu, o čemu će Skupštini podnijeti Izvještaj sa predlogom zaključka.  
Članovi Odbora su jednoglasno usvojili Izvještaj o realizaciji Plana aktivnosti Odbora za period januar-jul 2017. godine, uz ocjenu da je Odbor u izvještajnom periodu bio aktivan i realizovao značajne aktivnosti. Planom je utvrđeno 25 aktivnosti, a od 13 aktivnosti utvrđenih za prva dva kvartala, realizovano je 10, dok je današnjim razmatranjem Godišnjeg izvještaja Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2016. godinu realizovana i 11. aktivnost, Planom utvrđena za III kvartal. Odbor je realizovao i 16 dodatnih aktivnosti koje nijesu bile utvrđene Planom rada.
Takođe, Odbor je usvojio Zaključke povodom razmatranja Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana u Crnoj Gori s Akcionim planom za sprovođenje Strategije za 2017. godinu i Izvještajem o realizaciji Akcionog plana u 2016. godini, Strategije za integraciju lica sa invaliditetom u Crnoj Gori s Akcionim planom za sprovođenje Strategije za 2016/2017.  i Strategije za zaštitu lica sa invaliditetom od diskriminacije i promociju jednakosti s Akcionim planom za 2017. i 2018. godinu sa Dopisom NVO-a osoba sa invaliditetom, od 23. juna 2017. Odbor će dostaviti Zaključke Kolegijumu predsjednika Skupštine na upoznavanje i nadležnim organima radi njihove realizacije.