Parlamentarna skupština Mediterana predstavlja forum parlamenata država regiona Mediterana na kom se okupljaju i djeluju u cilju dostizanja zajedničkih ciljeva u izgradnji najboljeg političkog, društvenog, ekonomskog i kulturnog okruženja i prosperitetnijih uslova za građane država članica.
PAM je regionalna međudržavna organizacija, posmatrač Generalne skupštine Ujedinjenih nacija i sa specifičnim međunarodnopravnim statusom. Parlamentarna skupština Mediterana ima temeljnu ulogu organizacije čije su aktivnosti čvrsto ukorjenjene kao komplementarno sredstvo za rad drugih regionalnih i međunarodnih organizacija, tijela i organa, a kojima je povjerena odgovornost da podstiču bezbjednost, stabilnost i mir na Mediteranu.
Organizacija je osnovana 2005. godine, kao rezultat petnaestogodišnje saradnje država mediteranske oblasti kroz proces pod okriljem Interparlamentarne unije, poznat kao Konferencija o bezbjednosti i saradnji Mediterana. Saradnja je bila usmjerena na teme od zajedničkog interesa, kao što su politička, socio-ekonomska i pitanja u oblasti životne sredine.
Tokom kratkog perioda, PAM se uspostavila kao glavni subjekt parlamentarne diplomatije u regionu, a njena posvećenost osnivačkim principima Statuta garantovana je kontinuiranom podrškom svih parlamenata država članica.
PAM osnažuje politički dijalog i razumijevanje među državama članicama i njenim građanima, a to postiže:
- podsticanjem i izgradnjom povjerenja među državama Mediterana;
- garantovanjem regionalne bezbjednosti, stabilnosti i promovisanjem mira;
- konsolidovanjem napora mediteranskih država;
- predstavljanjem mišljenja i preporuka nacionalnim parlamentima i vladama, regionalnim organizacijama i međunarodnim forumima.
Parlamentarna skupština Mediterana okuplja 27 država članica: Albanija, Alžir, Andora, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Kipar, Egipat, Francuska, Grčka, Izrael, Italija, Jordan, Liban, Libija, Malta, Mauritanija, Monako, Crna Gora, Maroko, Palestina, Portugalija, Srbija, Slovenija, Sirija, Makedonija, Tunis i Turska.
Pridružena članica je Rumunija, a države i organizacije partneri su: San Marino, Bugarska, Gruzija, Rusija, Sveta stolica, sistem Ujedinjenih nacija, Interparlamentarna unija, Arapska liga, Arapska interparlamentarna unija, Arapski parlament, Savez civilizacija UN (UNAOC), UNESCO, Organizacija za sveobuhvatnu zabranu nuklearnih testiranja (CTBTO), Parlamentarna skupština Savjeta Evrope (PSSE), Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS), Organizacija Sjevernoatlantskog ugovora (NATO), Ana Lind Fondacija (ALF), Organizacija ekonomske saradnje Crnog mora (BSEC), Unija za Mediteran (UzM), Organizacija islamske konferencije (OIC), Unija Arapskog Magreba (AMU), Parlamentarna unija zemalja članica Organizacije islamske saradnje (PUIC, PUOICM), Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), Svjetska meteorološka organizacija (WMO), Asocijacija mediteranskih regulatora za električnu energiju i gas (MEDREG), Fondacija Mediterana i Evro-mediteranski univerzitet (EMUNI).
PAM je parlamentarna organizacija u autentilčnom smislu, koja radi autonomno u odnosu na izvršnu vlast svojih zemalja, kao i u odnosu na druge regionalne organizacije u kojima učestvuju parlamenti zemalja članica, predstavlja platformu za razmjenu mišljenja i donošenje odluka o pitanjima od regionalnog interesa, međutim pravno neobavezujućih, u formi rezolucija. Kao centar regionalne parlamentarne diplomatije, PAM je jedinstven forum čije je članstvo otvoreno isključivo mediteranskim zemljama, predstavljenim na ravnopravnim osnovama.
Ciljevi organizacije usmjereni su na prevazilaženje regionalnih problema kao što su postojeći i zamrznuti konflikti, organizovani kriminal, ilegalna migracija, prinudna migracija, dostupnost zaliha energije, promjena nivoa mora, dezertifikacija, zagađenje mora, očuvanje prirodnih resursa i drugo. Ove ciljeve PAM ostvaruje kroz usvajanje zajedničkih preporuka i stvaranjem platforme za saradnju u svrhu pronalaženja rješenja za pomenute probleme.
Format rada Parlamentatne skupštine Mediterana na godišnjem nivou sastoji se iz sastanaka radnih grupa stalnih odbora, zajedničkog sastanka tri stalna odbora, koji funkcioniše kao priprema plenarnog zasijedanja i samog plenarnog zasijedanja. Svaka od radnih grupa usvaja izvještaj na temu koja je definisana za tu godinu, koji prati i odgovarajuća rezolucija. Plenarno zasijedanje Parlamentarne skupštine održava se jednom godišnje u nekoj od zemalja članica PAM, a u skladu sa zajedničkim dogovorom koji se postigne na svakom od zasijedanja. Svi parlamenti predstavljeni su sa najviše pet članova nacionalne delegacije u Parlamentarnoj skupštini i ravnopravni su u pogledu glasanja i donošenja odluka, a praksa je da se iste donose konsenzusom (aklamacijom) nakon debate. Sjedište Sekretarijata se nalazi na Malti, u Sent Džulijansu.
PAM obavlja većinu djelatnosti u okviru tri stalna odbora: Prvi stalni odbor za političku i bezbjednosnu saradnju, Drugi stalni odbor za ekonomsku, socijalnu i saradnju u oblasti životne sredine i Treći stalni odbor za međucivilizacijski dijalog i ljudska prava. Može takođe da osnuje ad-hoc odbore ili posebne radne grupe koje bi se bavile određenom temom (npr. Bliski istok, migracije, slobodna trgovina, terorizam, klimatske promjene, upravljanje prirodnim resursima, energija, rodna pitanja, i sl.). Iako izvještaji i rezolucije koje PAM usvoji nisu pravno obavezujuće same po sebi, one su sredstva “meke diplomatija” kada se radi o parlamentima, vladama i civilnom društvu u regionu.
Takođe, Parlamentarna skupština se angažuje na saradnji sa regionalnim akademskim mrežama, prije svega u pogledu unapređenja izučavanja tema od regionalnog interesa. U tom cilju Skupština dodjeljuje i ,,Mediteransku nagradu” ličnostima iz javnog života posebno zaslužnim na polju saradnje u regionu Mediterana, a uspostavljen je i Dan Mediterana, 21. mart, kao prilika za isticanje regionalnog identiteta i profila ove organizacije organizovanjem različitih proslava koje tim povodom priređuju nacionalni parlamenti.
