Stalna Delegacija Skupštine Crne Gore u Parlamentarnoj skupštini NATO-a u sastavu Obrad Mišo Stanišić, šef Delegacije, i Genci Nimanbegu, član, učestvuje u radu 64. godišnjeg zasijedanja koje se održava u Halifaxu, od 16. do 19. novembar 2018. godine, a čiji je domaćin stalna Delegacija Kanade.
Drugog i trećeg dana zasijedanja održani su sastanci: Komiteta za odbranu i bezbjednost, Komiteta za ekonomiju i bezbjednost, Komiteta za nauku i tehnologiju, Komiteta za civilnu dimenziju bezbjednosti i Političkog komiteta.
Tokom jučerašnjeg i današnjeg rada članovi stalne Delegacije Skupštine Crne Gore su učestvovali u glasanju na sjednicama komiteta.
Sjednicu Komiteta za odbranu i bezbjednost pozdravnim riječima otvorio je predsjedavajući Michael R. Turner iz Sjedinjenih Američkih Država, a učesnicima se potom obratio Jody Thomas, zamjenik ministra nacionalne odbrane Kanade izlaganjem o Kanadi - NATO i kanadskoj novoj politici odbrane.
Uslijedila je panel diskusija o bezbjednosti u području Sjevernog Atlantika, tokom koje su riječ imali: James Henry Bergeron, politički savjetnik i predstavnik Savezničke pomorske komande (MARCOM) o Sjevernom Atlantiku kao dijelu NATO pomorske granice i vice admiral Andrew L. "Woodi" Lewis, komandant Druge flote Sjedinjenih Američkih Države i Združenih komandnih snaga Norfolk. Izlaganje po temi panela ovom prilikom imao je i dr Peter J. Dombrowski, profesor Strategije na Američkom pomorskom vojnom koledžu govoreći iz ugla evropske pomorske i transatlantske bezbjednosti, praćeno diskusijom o NATO programu: „Odvraćanje na Istoku“, u okviru koje se učesnicima sjednice obratio potpukovnik Sean French, komandni oficir Drugog bataljona, i predstavnik Kanadskog Kraljevskog puka, izlaganjem o doprinosu Kanade NATO programu - Naprednije prisustvo“.
Potom je delegatima Parlamentarne skupštine NATO predstavljen Nacrt opšteg izvještaja na temu: „Pojačavanje NATO mjera odvraćanja na Istoku“ generalnog izvjestioca Josef A. Deja iz Kanade u kojem se navodi da se od 2014. godine najznačajniji koraci NATO-a za prilagođavanje sistema odbrane i odvraćanja odvijaju na teritoriji istočne Evrope, te da povećano prisustvo saveznika u formi rotirajućih snaga, stvaranja zaliha opreme i vježbi mijenja ravnotežu konvencionalnih snaga. Tokom rasprave je konstatovano da mjere unapređenog i Prilagođenog prisustva imaju za cilj prenošenje i potvrdu kohezije i sposobnosti Alijanse u suočavanju sa prijetnjama i bezbjednosnim izazovima, a značajna uloga i doprinos su prepoznati i kroz aktivnu ulogu Sjedinjenih Američkih Država i Kanade koje, kao takve, naglašavaju transatlantski sigurnosni imperativ naporima za jačanje istočnog krila Alijanse.
Zatim su delegati Parlamentarne skupšine NATO razmotrili Nacrt izvještaja Pododbora za saradnju u transatlantskoj odbrani i bezbjednosti, na temu: „Podjela tereta: ponovno usmjeravanje rasprave“, izvjestioca Atila Mesterhazy iz Mađarske.
Nastavak rada sjednice obilježilo je razmatranje Nacrta posebnog izvještaja na temu Avganistan: „Središte lokalne i regionalne bezbjednosti“ specijalnog izvjestioca Volfgang Hellmih-a iz Njemačke, a potom prezentacija dr Andrea Charron, vanrednog profesora i direktora Centra za odbrambene i bezbjednosne studije na Univerzitetu Manitoba na temu: „Središte NATO-NORAD“.
Nakon ovog dijela razmotren je Nacrt izvještaja Pododbora za buduće sposobnosti bezbjednosti i odbrane, na temu: „Snage NATO za specijalne operacije u savremenom bezbjednosnom okruženju“ koji je sačinila izvjestiteljka Madeleine Moon iz Ujedinjenog Kraljevstva.
U završnom dijelu sjednice Komiteta za odbranu i bezbjednost, učesnicima sastanka su predstavljene predstojeće aktivnosti Pododbora za buduće sposobnosti bezbjednosti i odbrane i Pododbora za saradnju u transatlantskoj odbrani i bezbjednosti.
Tokom sastanka Političkog komiteta kojim je predsjedavao Michael Gapes iz Ujedinjenog Kraljevstva učesnicima se izlaganjem o Kanadi i NATO, obratila Vera Alexander, zamjenica ambasadora iz Zajedničke delegacije Kanade u NATO, a uslijedila je rasprava o Nacrtu Opšteg izvještaja na temu: “Nestabilnost na jugu”, izvjestioca Julio Miranda Calha-e iz Portugalije.
Rad ove sjednice obilježile su i prezentacije Ariane Tabatabai, saradnice na Političkim naukama i predstavnice RAND Koropracije o Iranu i regionalnoj bezbjednosti, i Stanley Sloana, višeg nerezidentnog saradnika i predstavnika Atlantskog savjeta na temu: “Turbulencija i tranzicije u transatlantskim odnosima”, praćeno vremenom opredjeljenim za diskusiju.
Nastavak rada obilježilo je razmatranje Nacrta izvještaja Pododbora za partnerstva NATO-a na temu: “Bezbjednost na Zapadnom Balkanu” koji je sačinila izvjestiteljka Raynell Andreychuk iz Kanade, a koji navodi da se malo regiona u svijetu odlikuje širinom kulturne, vjerske i demografske raznolikosti poput Zapadnog Balkana i podsjeća na ratna dešavanja devedesetih godina na ovom području, i prisustvo NATO-a i Evropske unije u cilju obezbjeđenja mira i izgradnje država u zemljama pogođenim ratom. Tokom rasprave, posebno imajući u vidu da je bezbjednost Zapadnog Balkana od ključnog značaja za evropsku i evroatlantsku bezbjednost i uz uvažavanje značaja dobre regionalne saradnje na ovom području, delegati su posebno značajnim istakli važnost nastavka angažmana NATO-a i Evropske unije, u cilju pružanja daljeg podsticaja zemaljama u regionu Zapadnog Balkana i nastavka reformi sa mjerljivim rezultatima, značajnim ne samo za region već i evroatlantsku oblast u cjelosti. U zaključnici rasprave po temi, učesnici sjednice su iznijeli da su prisustvo NATO-a i politički angažman sa partnerskim zemljama Zapadnog Balkana od suštinskog značaja za regionalnu stabilnost. Oni su istakli važnost političke podrške Evropske unije u pravcu politike otvorenih vrata za zemlje Zapadnog Balkana, kroz podsticaj nastavka reformskih procesa. Na temelju sprovedene rasprave je konstatovano da proces evropskih i evroatlantskih integracija može imati transformativni efekat koji u bitnom doprinosi jačanju demokratskih institucija i konsolidovanju poštovanja ljudskih prava i vladavine zakona i predstavlja osnovu za ekonomski napredak i političku stabilnost u zemljama Zapadnog Balkana.
Tokom sjednice Političkog komiteta realizovana je i panel diskusija na temu: „Bezbjednost sjevernoistočne Azije i uloga Kine“, tokom koje su se učesnicma obratili Marius Grinius, saradnik na Kanadskom institutu za globalne poslove, izlaganjem o Kini, Sjedinjenim Američkim Državama i „novoj velikoj igri. Viša naučna saradnica Andrea Berger, predstavnica Middlebury instituta za međunarodne studije i Kanadskog međunarodnog savjeta je izlagala na temu: „Nuklearno pitanje za Severnu Koreju i implikacije za NATO“, praćeno vremenom opredjeljenim za diskusiju.
U zaključnici sjednice, delegati Parlamentarne skupštine NATO-a su razmotrili i Nacrt izvještaja Pododbora za transatlantske odnose na temu: “Izazov koji Sjeverna Koreja predstavlja po međunarodnu bezbjednost: posljedice po NATO”, izvjestioca Gerald E.Connolly iz Sjedinjenih Američkih Država, i predstavljene buduće aktivnosti Pododbora za NATO partnerstva i Pododbora za transatlantske odnose.
Rad sastanka Komiteta za ekonomiju i bezbjednost pozdravnom rječju je otvorio predsjedavajući Ivans Klementjevs iz Letonije, a uslijedile su diskusije delegata koje su izlaganjima započeli Eric Laliberte, generalni direktor Kanadske agencije za svemir o kanadskom svemirskom programu i njegovim naučnim, ekonomskim i strateškim implikacijama, a zatim Richard Nephew, viši istraživač i predstavnik Centra za globalnu energetsku politiku sa univeriteta Kolumbija o efektima ekonomskih sankcija kao instrumenta vanjske politike.
Rad sjednice ovog komiteta nastavljen je razmatranjem Nacrta izvještaja Pododbora za transatlantske ekonomske odnose na temu: „Međunarodni trgovinski sistem u opasnosti i potreba povratka prvobitnim načelima“ koji je sačinio Faik Oztrak iz Turske, v.d. izvjestioca i predsjednik Pododbora, koji konstatuje porast svjetske ekonomije u proteklih 60 godina zasnovan na liberalnoj reformi tržišta i slobodnoj trgovini, ali i zabrinjavajući stav posljednjih godina u vezi sa tim, usmjeren protiv principa slobodne trgovine. Ovaj izveštaj ukazuje da trgovina i dalje predstavlja sredstvo rasta i razvoja i da primarne izvori problema poput niskog rasta zaposlenosti u proizvodnji treba tražiti na drugom mjestu. Na temelju sprovedene diskusije delegati Parlamentarne skupštine NATO-a su zaključili da je potrebno uložiti napore u pravcu poboljšanja pravila koja regulišu međunarodnu trgovinu i priširenje kruga njenih korisnika čija bi riječ bila dio javne diskusije, što bi sistem kao takav učinilo slobodnijim, pravednim i otvorenijim. Veliki dio toga, kako je navedeno, može se postići boljom primjenom pravila Svjetske trgovinske organizacije i primjenom principa slobodne trgovine u područjima poput sektora poljoprivrede, a međunarodna saradnja na planu politike konkurencije u ovom dijelu, takođe, može biti od značajne pomoći.
Potom su učesnici sjednice Komiteta za ekonomiju i bezbjednost razmotrili Nacrt izvještaja Pododbora za tranziciju i razvoj na temu: „Izazov energetske bezbjednosti u Srednjoj i Istočnoj Evropi“, izvjestiteljke Ausrine Armonaite iz Litvanije.
U završnom dijelu sjednice razmotren je Nacrt opšteg izvještaja na temu: „Budućnost svemirske industrije“, izvjestiteljke Jean-Marie Bockel iz Francuske i predstavljene buduće aktivnosti Pododbora za tranziciju i razvoj i Pododbora za transatlantske ekonomske odnose.
U okviru sjednice Komiteta za nauku i tehnologiju, pozdravnom rječju delegatima se obratila predsjednica Maria Martens iz Holandije, a uslijedila je prezentacija dr Peter Brookesa, višeg saradnika za poslove nacionalne bezbjednosti, predstavnika Heritage Fondacije koji je delegatima Parlamentarne skupštine NATO-a predstavio „Sporazum o nuklearnim snagama srednjeg raspona i njegovu budućnost“.
Nakon ovoga je razmotren i Nacrta opšteg izvještaja: „Miješanje Rusije u izbore i referendume u Savezu“ izvjestiteljke Susan Davis iz Sjedinjenih Američkih Država.
Uslijedila je panel diskusija o održavanju nivoa nauke i tehnologije u NATO-a i jačanju agilnosti Saveza, koju su uvodnim riječima otvorili Gordon B. Davis, zamjenik pomoćnika generalnog sekretara i predstavnik Odeljenja za investicije u oblasti odbrane NATO-a, i Auke Venema, glavni član i predstavnik Holandije u Odboru za nauku i tehnologiju NATO-a.
Predstavljen je i Nacrt posebnog izvještaja na temu: „Inovacije u odbrani: iskorišćavanje NATO naučno-tehnološke baze“, specijalne izvjestiteljke Leone Aleslev iz Kanade, koji je uz podsjećanje na značajnije tehnološke inovacije i prednosti za vojnu industriju, istakao važnost kontinuirane posvećenosti Alijanse pitanju kohezije članica, u cilju sprečavanja mogućih prijetnji i pružanja odgovora na potencijalnu agresiju jakim sistemom kolektivne odbrane. U iznijetom kontekstu, delegati su konstatovali da odbrambena tehnologija i industrija u vezi sa tim, pored postojećih kapaciteta moraju intenzivno pratiti buduće potrebe te da NATO, u navedenu svrhu, mora posjedovati čitav spektar sposobnosti radi ispunjavanja svojih dužnosti, odvraćanja prijetnji i obezbjeđenja uloge pouzdanog čuvara građana Alijanse. Učesnici sjednice su se saglaslili da značajan broj saveznika i članica NATO-a shvataju važnost pitanja inovacija u odbrani, posebno imajući u vidu, pitanje eksploatacije NATO naučno-tehnološke baze i promenljivu situaciju na međunarodnom planu. U kontekstu izazova i pretnji bezbjednosnog karaktera iz svih strateških pravaca, delegati su konstatovali važnost ulaganja dodatnih napora na iznijetom planu i snaženja kapaciteta u cilju pravovremenog prilagođavanja promenljivim okolnostima, čiji se krug, kako je navedeno brzo zatvara.
Potom je razmotren Nacrt izvještaja Pododbora za tehnološke trendove i bezbjednost na temu: „Mutni poslovi: kako teroristi koriste zaštićenu komunikaciju porukama, tamnu stranu interneta i kriptovalute“, izvjestioca Matej Tonina iz Slovenije koji je predstavio Bruno Vitorino iz Portugalije, potpredsjednik Komiteta.
Diskusija učesnika, u nastavku rada sjednice ovog komiteta bila je podstaknuta prezentacijom Tadej Nareda, predsjednika Odbora, Fondacije SICEH koji je delegatima Parlamentarne skupštine NATO-a predstavio temu: „Veće prijetnje ekstremista i terorista u sajber prostoru“.
U zaključnom dijelu sjednice, delegatima su predstavljene buduće aktivnosti Odbora za nauku i tehnologiju i Pododbora za tehnološke trendove i bezbjednost.
Tokom sastanka Komiteta za civilnu dimenziju bezbjednosti, kojim je predsjedavala Joelle Garriaud-Maylam iz Francuske, delegatima se prezentacijom obratio Graham Brookie, direktor i glavni urednik Laboratorije za digitalna forenzička istraživanja, predstavnik Atlantskog savjeta o digitalnoj rezistenciji: otkrivanju dezinformacija i zaštiti demokratskih institucija, a potom je razmotren Nacrt opšteg izvještaja na temu: „Unapređenje demokratije i ljudskih prava u Crnomorskom regionu“ izvjestiteljke Ulle Schmidt iz Njemačke.
U nastavku rada sjednice, na temu: „Promjene na Arktiku: kanadske perspektive“ učesnicima su se prezentacijama obratili Uldoriak Hanson, zamjenik ministra za ekonomski razvoj i transport Vlade Nunavut o: „Razvijajućem bezbjednosnom, političkom, ekološkom i ekonomskom pejsažu na Arktiku - perspektivama starosjedelačkog stanovništva“, a potom dr Stephane Roussel, profesor na Univerzitetu za javnu administraciju (ENAP), o Kanadi, NATO-u i izazovima međunarodne bezbjednosti, praćeno vremenom opredjeljenim za diskusiju delegata.
Nakon ovog dijela, razmotren je Nacrt izvještaja Pododbora za demokratsko upravljanje na temu: „Civilna zaštita na području visokog sjevera i u oblasti Mediterana“, koji je sačinila Jane Cordy iz Kanade, izvjestiteljka, koji podsjeća da uključenost NATO-a u politiku zaštite civilnog stanovništva od katastrofa i drugih vanrednih situacija datira od pedesetih godina prošlog vijeka, uspostavljanjem Komiteta NATO-a za planiranje civilnih vanrednih situacija, te da iako ova tema ne predstavlja centralno pitanje misije Alijanse, civilna zaštita zauzima važno mjesto u sveobuhvatnom pristupu NATO-a pitanju bezbjednosti. Tokom godina, kako je iznijeto, NATO je razvio načine pomoći državama članicama u pripremi i reagovanju na prirodne katastrofe kao i na one koje je izazvao čovjek, posljedice terorizma i upotrebu oružja za masovno uništenje, čime je doprinos civilnoj zaštiti učinio veoma važnim elementom moći Alijanse, kao i u odnosima sa partnerima. Na temelju sprovedene rasprave, učesnici su konstatovali da je u trenutnom strateškom okruženju, koje karakteriše tanka linija između rata i mira, potreban sveobuhvatan pristup pitanju bezbjednosti i intenzivna saradnja između vojnog, civilnog i nevladinog sektora, u cilju zaštite stanovništva od starih i novih prijetnji, uz zaključak da ova uloga NATO u savremenom bezbjednosnom okruženju postaje pitanje od značaja i zahtjeva cjelovit i pravovremeni pristup.
U nastavku rada sjednice razmotren je ažuriran Nacrt posebnog izvještaja na temu: „Borba protiv hibridnih prijetnji Rusije“, specijalnog izvjestioca Lord Jopling-a iz Ujedinjenog Kraljevstva, a potom se učesnicima sesije obratio Mark Gwozdecky, pomoćnik zamjenika ministra za međunarodne bezbjednosne i političke poslove, predstavnik Global Affairs Canada, izlaganjem na temu: „Prioriteti Kanade po pitanju prava žena, mira i bezbjednosti“.
Uslijedile su prezentacije: Clare Hutchinson specijalne predstavnice generalnog sekretara NATO-a za program „Žene, mir i bezbjednost“, kojim je predstavila rezultate istraživanja na ovu temu, a potom dr Audrei Reeves, docent političkih nauka sa Politehničkog instituta u Virdžiniji i državnog univerziteta, o: „Ženama, miru i bezbjednosti: doprinosu parlamenata u zemljama članicama NATO-a“.
U završnom dijelu sjednice, delegatima Parlamentarne skupštine NATO-a su predstavljene buduće aktivnosti Komiteta za civilnu dimenziju bezbjednosti i Pododbora za demokratsko upravljanje.
Sjednici Stalnog komiteta Parlamentarne skupštine NATO-a prisustvovali su šef stalne Delegacije Obrad Mišo Stanišić i član Genci Nimanbegu, a njen početak je obilježila pozdravna riječ predsjedavajuće predsjednice Parlamentarne skupštine NATO-a Rasa Jukneviciene, koja je u okviru izlaganja istakla važnost Godišnjeg zasijedanja i parlamentarne saradnje, koja ima za cilj dalju izgradnju i kontinuirano jačanje bezbjednog okruženja za sve građane.
U okviru tačke dnevnog reda posvećenog proceduralnim pitanjima razmotrene su kandidature za pozicije u Birou i organizaciona pitanja vezana za plenarno zasijedanje, a uslijedila je prezentacija Informacije o Samitu šefova država i vlada NATO-a, održanog 11. i 12. jula 2018. godine u Briselu, u Belgiji.
U nastavku rada sjednice delegatima je predstavljen Nacrt budžeta za 2019.godinu, planirane aktivnosti ovog tijela i Parlamentarne Skupštine NATO-a u predstojećem periodu.
Ovo godišnje zasijedanje Parlamentarne skupštine NATO-a je okupilo parlamentarace iz 29 zemalja članica NATO-a, Sjeverne Amerike i Evrope, kao i delegate iz pridruženih, partnerskih i zemalja posmatrača, u cilju razmatranja aktuelnih bezbjednosnih pitanja i nacrta izvještaja komiteta Parlamentarne skupštine u vezi sa tim.
Zasijedanje Parlamentarne skupštine NATO-a sjutra nastavlja rad kada će biti održana plenarna sesija.
